Bảo Anh
Vào năm 1964, khi quê tôi bị mất an
ninh do những cuộc giao tranh khốc liệt giữa hai bên, ba mẹ con tôi dắt díu
nhau lên thành phố Pleiku tá túc nhờ nhà một người chị, con thứ ba của mẹ tôi.
Đói
nghèo, thiếu thốn, anh chị tôi cũng chẳng dư giả gì. Pleiku thời đó như một
vùng bán sơn địa : cỏ tranh săn mọc lút đầu người. Những con đường đất đỏ chạy
ngoằn ngoèo vào các buôn làng của người dân tộc buồn heo hắt. Dân sống thưa
thớt, tối đến nhà nhà còn đề phòng thú dữ đi hoang
Suốt
ngày các chị em tôi chia nhau đi mót củi và làm bánh đúc, món bánh truyền thống
được làm từ bột gạo của mẹ tôi để bán ở chợ và bán dạo ở các trại lính. Một
thời gian sau, anh chị tôi mở một trường tư thục do anh chị phụ trách, dạy từ
lớp một đến lớp năm. Cuối năm 1967 anh rể tôi có lệnh gọi nhập ngũ, đơn vì đóng
tại Nha Trang. Anh phải đưa cả gia đình anh vào trong đó. Trường lớp bấy giờ
rất đông học sinh. Anh rể tôi bèn thuê một thầy giáo ( rớt tú tài ) về phụ
trách các lớp thay anh chị.
Cũng trong thời gian này, thầy giáo gợi ý mẹ tôi cho
tôi đi học. Tôi xấu hổ vì tuổi tôi khá lớn (14 tuổi ) mà ngồi học chung với trẻ
em thì vô cùng bất tiện nên tôi từ chối. Thầy động viên tôi và hứa kèm tôi mỗi
năm ba lớp sau khi phân tích cho tôi thấy học vấn đối với con người quan trọng
như thế nào. Ở quê tôi chưa hề được chính thức đến trường. Tôi chỉ được học ké
với những anh em họ có cha kèm cặp. Mẹ tôi gửi gắm tôi cho họ. Sơ bộ thì tôi
chưa qua hết chương trình lớp ba. Trước sự thuyết phục quá nhiệt tình của thầy,
lời động viên của mẹ và tính hiếu học của mình nên tôi đồng ý
Ngồi chung với các em nhỏ, dù tôi cố tình ngồi ở cuối lớp, cố rạp người sát
xuống bàn để giảm bớt đi cái chiều cao tồng ngồng của mình, tôi vấn không sao
đè nén được sự xấu hổ và mặc cảm. Rồi thời gian cũng qua. Việc học hành của tôi
ngày một tiến bộ
Khi lên cấp hai, thầy cùng mẹ tôi đi làm khai sinh và đặt tên cho tôi vì tôi
vốn không có tên do cha mẹ đặt. Tôi không có đầy tháng, cũng chẳng có thôi nôi
có lẽ do khổ quá. Trước ngày ba tôi lên đường tập kết ra Bắc, lúc đó tôi được
sáu tháng, ba nằm võng bế tôi, Người thấy trên vách có dán tấm hình ông trượng
tiên bửu, nhãn của một loại thuốc bổ và ghi dòng chữ Bồ ơi …Thế là tên tôi sau
sáu tháng mới được gọi chính thức là Bồ do một phút tình cờ đầy ngẫu hứng của
ba tôi !
Thầy hướng dẫn mẹ tôi khai gian tuổi để thi tú tài theo diện thí sinh tự do.
Dường như thầy đã hoạch định trước con đường đi đến tương lai của tôi. Dưới sự
hướng dẫn của thầy, tôi đã làm những học bạ giả để được vào học chính thức ở
trường năm lớp chín, còn gọi là đệ tứ. Ban ngày tôi học lớp chín ở trường, ban
đêm tôi học thêm lớp mười. Lúc này tôi cùng một người bạn gái cũng nghèo khổ
như tôi tiếp tục làm học bạ giả lớp mười để hết năm lớp chín chúng tôi sẽ vào
thẳng lớp mười một ở một trường khác. Chúng tôi chọn trường tư thục Bồ Đề, là
một trường của Phật giáo, kỷ luật và qui chế bớt gắt gao hơn để cho chúng tôi
không bì phát hiện là học sinh học nhảy lớp
Cũng hên cho tôi hay do số phận an bài : số là anh rể tôi vốn tốt nghiệp từ
trường sư phạm Qui Nhơn khuyên tôi nên đổi hội đồng thi để tránh bị phát hiện.
Tôi nghe lời và xuống thi tú tài ở hội đồng thi Qui Nhơn. Nhờ thế mà tôi được
trot lọt. Bạn tôi ở lại Pleiku, hồ sơ dự thi bị phát hiện và bị hủy. Buồn tình,
cô ấy đi lấy chồng và lấy chính người mình yêu ( tôi sẽ viết lại chuyện tình
tuyệt đẹp của họ ở một bài viết khác )
Trong thời gian chờ nhận bằng khi tôi biết mình đã trúng tuyển tú tài,
tôi đã chịu nhiều áp lực vì bao nhiêu lời bàn ra tán vào ở Pleiku trong
đám bạn bè ( những người biết tôi học băng ). Họ bảo bằng của tôi bị
treo, không được nhận. Tôi bị dao động đến thẫn thờ.
Đến ngày đi nhận bằng, một ô cửa nhỏ chỉ đủ đưa một bàn tay vào nhận, mắt
tôi như nhòa đi khi cầm trên tay mảnh bằng đích thực tên mình và con dấu đỏ như
son không phải là mơ mà là sự thật. Tôi tần ngần đứng ở đó mà không hề cảm giác
có sự xô đẩy và những lời ca cẩm của những người xung quanh đang chờ đến lượt
Thời đó dân trí còn thấp, đậu được bằng tú tài bán phần là một việc ghê gớm đối
với dân xóm tôi. Mẹ tôi như trẻ ra. Ai đến chúc mừng bà cũng cười giơ hàm răng
đen hín vì thuốc nhuộm. Bà cố gắng làm một bữa tiệc để đãi mọi người gọi là ăn
mừng. Niềm sung sướng vỡ òa khiến cho tôi ngủ không được một thời gian dài mà
người tôi vẫn cứ khỏe mạnh. Thế mới biết niềm vui tinh thần có sức mành vô biên
Và rồi tôi muốn học tiếp lên để thi vào trường y, nhưng do hoàn cảnh nghèo khổ
và mẹ tôi chỉ còn lại mình tôi nên anh rể khuyên tôi thi vào sư phạm. Tôi miễn
cưỡng bằng lòng một phần vì trường sư phạm lúc đó quá đẹp : trường xây theo
hình hộp chữ nhật, có hai khu nam nữ riêng biệt. Sân trường trồng đầy hoa. Sân
nội trú nữ đêm về ngập tràn mùi hoa sứ. Tôi bị sức hấp dẫn tác động, một phần
nữa tôi muốn có thêm thời gian để thuyết phục mẹ tôi nên tôi thu xếp ban đêm
theo học các cour ở bên ngoài để thi nốt tú tài toàn phần rồi mới thưa chuyện
cùng mẹ
Như dự tính, năm sau tôi lấy xong bằng tú tài hai nhưng mẹ tôi cương quyết
không cho tôi học tiếp
Nhìn lại chặng đường thành công đầy nổ lực của mình, trong đó có sự dẫn dắt và
là điểm tựa cho tôi là NGƯỜI THẦY ĐẦU TIÊN
Nhớ lại những ngày tôi đang theo học cấp hai, thầy tôi có lệnh tổng động
viên. Ngày chia tay thầy nhìn tôi với cái nhìn đầy ý nghĩa. Những tháng ở quân
trường của thầy cũng là những ngày tháng nhớ nhung của tôi. Tôi lần giở những
gì còn lưu lại của thầy để xoa đi nỗi nhớ. Bút tích chẳng có gì ngoài những
điểm số thầy cho và những lời phê đầy tính động viên qua các bài tập làm
văn của tôi. Tuổi học trò với những rung động đầu đời chưa thể gọi là
tình yêu, với riêng tôi nó còn thấp thoáng lòng biết ơn và trìu mến
Rồi một ngày thật bất ngờ tôi nhận được bức hình của thầy gửi về từ chiến
trường trong trang phục nhà binh, tay cầm súng ở tư thế đứng gác. Vẻ khắc khổ
già nua hằn rõ trên nét mặt. Tôi thật sự bị sốc. Đâu rồi một thầy giáo phong
thái lịch lãm, trắng trẻo đẹp trai…và tôi bắt đầu lảng tránh thầy từ đó
Giờ đây, tuy đã trải qua nhiều cuộc bể dâu nhưng những hồi ức đó luôn sống mãi
trong tôi. Tôi liên tưởng đến NGƯỜI THẦY ĐẦU TIÊN của T. Aimatov trong NÚI ĐỒI
VÀ THẢO NGUYÊN thấp thoáng đâu đó có bóng dáng câu chuyện của mình, có khác
chăng là hai cây bạch đàn và chức viền sĩ của người học trò mà thôi
Tôi đã rời khỏi ngành giáo dục từ thời bao cấp nhưng hình ảnh của thầy vẫn theo
tôi suốt cuộc hành trình cho đến khi về cõi vĩnh hằng. Tôi luôn nghĩ về
thầy với lòng biết ơn không bờ bến ! HỒNG LOAN KIM PHƯỢNG đó là bút danh của
thầy. Ở nơi nào đó nếu thầy còn sống và đọc được những dòng này thay cho lòng
biết ơn của tôi
TP HCM ngày 5-9-2012
Bảo Anh
