Chiếc xe đò dừng lại gần đầu cầu,mọi người hối hả ,nháo nhào xuống. Thanh nghĩ, có lẽ đường từ đây , cũng bằng từ bến cuối về nhà ,thế là Thanh vội vàng bước theo.Chiếc xe ù chạy để lại một đám bụi vàng là là bay trên mặt đường Chỉ gần 20 km mà chiếc xe cà tàng đi hơn một tiếng đồng hồ, trả khách đón khách , bắt hành khách xuống xe đi bộ qua trạm…nhiêu khê như thế mà phải chấp nhận vì đây là phương tiện duy nhất nối thành phố với quê Thanh Dân hai xã đi “ké”trên chiếc cầu kiên cố được quân đội Mỹ xây để phục vụ mục đích quân sự. Không có thành cầu nhưng hai bên cũng có lối dành cho người đi bộ.Cầu bắc qua chỗ khúc quanh của dòng sông, nước từ đầu nguồn đổ về đã có Giăng Đá chắn lại nên không chảy xiết mà trôi lờ đờ chầm chậm Chiều đã xuống dần trên bãi ngô bên kia sông. Thanh bước thong thả trên cầu, gió nhẹ xua tan cái nóng bức chật chội mà Thanh phải chịu đựng trên chiếc xe đò có cái tên Mỹ Lệ. Còn chiếc xe nữa chạy cùng tuyến, bệ rạc hơn mà tên gọi thì giàu sang phách lối :Kim Hoàn “Túy Loan có chiếc Kim Hoàn, Mỗi ngày bốn chuyến Chợ Hàn xuống lên” Không hiểu sao người chủ xe lại đặt cho nó cái tên trái ngược với cái xe thế không biết. Qua khỏi cầu, Thanh rẽ vào con đường đất chạy giữa những vườn cây xanh um ,rồi băng qua nghĩa địa của làng. Cái nơi này không u ám lạnh lẽo như những nghĩa địa khác. Những ngôi mộ, đa số là mộ đất nằm lặng dưới những bụi cây ,những đám móc mèo, những cây sim,cây hoa giẽ … Trên các bụi cây đó có cơ man nào là dây leo có hoa trắng ,tên địa phương là hoa giành giành nhưng lũ học trò đặt cho nó một cái tên đẹp đẽ :hoa trinh tâm. Hoa có năm cánh dài ,nở vào lúc hoàng hôn, ngát thơm cả một vùng. Thời tiểu học Thanh thường chơi trốn tìm , chơi “U” hay vài trò chơi thú vị ở đây. Không khí mát mẻ như trong một vườn cây chứ không buồn tẻ nặng nề như trong nghĩa địa. Qua cái ngõ ngói cũ kỉ , cái sân gạch quen thuộc Thanh thấy lòng mình ấm áp và thanh thản ,mọi ưu phiền lo lắng bị bỏ lại phía sau… Thanh lớn lên trong sự bình yên ,giản dị ,trong sự yêu thương âu yếm của gia đình ,trong ngôi nhà cổ thân thương ,nơi Thanh dễ dàng đi lại trong đêm tối mà không hề vấp vào bất cứ một cái cột, cái ngạch cửa hay đồ vật nào
Sau khi tốt nghiệp sư phạm ,Thanh lấy chồng , cuộc đời Thanh bình dị như được lập trình theo khuôn mẫu : học hết cấp ba, học xong sư phạm, ra trường có việc làm và lấy chồng. Nhưng từ đây cuộc đời Thanh đã rẽ sang một hướng khác, người chồng lớn hơn Thanh mười tuổi ,là cháu chít của một ông nghè ông phủ gì đó ở tận La Qua,đã thừa hưởng cái chất gia trưởng hết sức nặng nề từ tổ tiên đã làm cho không khí gia đình lúc nào cũng đặc quánh ,nghiêm cẩn như trong phòng xử, lúc quan tòa tuyên án. Người chồng tuân thủ quy luật “phu xướng phụ tùy”với quy ước bất thành văn: Điều một : chồng lúc nào cũng đúng. Điều hai : Khi thấy chồng không đúng, hãy xem lại điều một. Rồi những cái tát, cái đá khi nóng giận ,những câu chửi rủa khi bực mình đã biến cái gia đình ấy thành địa ngục.Thanh không né đòn, cũng không phản kháng mà cứ im lặng khinh khỉnh nhìn chồng , có thể vì thế mà nhận thêm vài cái tát nữa cũng nên. Cuộc sống cứ tiếp diễn như vậy hơn mười năm. Những vết rạn đã thành rãnh, thành khe sâu Một chút mơ mộng , một chút vẩn vơ không còn có chỗ để cựa quậy .Cái mơ mộng nằm bẹp dúm ở một nơi nào đó trong trái tim thỉnh thoảng cũng quẫy đạp đôi lần nhưng không còn đủ sức để ngoi lên , có lẽ chính vì thế mà lúc nàoThanh cũng thấy có một vật nặng đè lên ngực… “Từng năm, từng đứa con con, Nàng cười vá mãi vết thương chẳng lành” Nhưng thật là may mắn, chồng Thanh đã quen biết và đi lại với một người đàn bà khác nên cuộc chia tay tưởng như sẽ “ghê gớm” lắm mà hóa ra lại thật nhẹ nhàng, với một điều kiện nhỏ được thỏa thuận ngầm : tất cả tài sản của gia đình người chồng được toàn quyền sử dụng. Thanh muốn giữ chiếc xe Honda cũ để đi lại,nhưng ông ta bảo: Khi nào thằng con lớn đủ mười tám tuổi, ông sẽ giao xe lại.Thanh nhếch mép cười khi nghĩ đến việc mình sẽ bán cái mớ sắt ấy cho bà ve chai sau mười mấy năm nữa. Con cái do Thanh nuôi vì khi Thanh nêu ý kiến ấy trước tòa thì ông ta đồng ý liền. Đây là lần đầu tiên Thanh thấy sự hòa nhã, lịch sự của chồng sau hơn mười năm chung sống : Ông không đòi quyền được nuôi con của người cha. Mọi cam chịu đã được rủ bỏ.Thanh không tha thiết gì đến của cải được tích cóp bấy lâu. Không biết có quá đáng khi Thanh nghĩ là mình vừa được …ra tù Một hôm đi làm về, Thanh thấy căn nhà thuê trống hươ. Mọi thứ đồ dùng đã biến mất . Giường, tủ, bàn ghế…không còn, Căn nhà trống rỗng. Mấy đứa con ngồi cạnh đống áo quần được lôi ra khi lấy tủ, mỗi đứa ôm khư khư một chồng sách vở . Thanh nghĩ của cải là xe, là nhà, là…,chứ Thanh đâu có ngờ mọi thứ vật dụng tầm thường ấy cũng là của cải và cũng bị lấy đi . Tối nay sẽ ngủ ở đâu ? con sẽ ngồi học chỗ nào ? Suýt chút nữa Thanh đã òa khóc nhưng đã kịp giữ lại… Thanh cười bảo con: Son nồi, chảo quánh ,và cái tủ lạnh hãy còn.May quá. Hôm nay thứ bảy, cả nhà mình đi ăn bún bò… Thời gian lặng lẽ trôi với cuộc mưu sinh vất vả sau chiến tranh. Thanh cắm đầu cắm cổ kiếm cơm ,để nuôi con ăn học. Khi ngẩng lên thì tóc đã thay màu.
Mấy hôm nay trời bỗng nắng như đổ lửa, cái nắng gay gắt như thiêu đốt mang theo làn gió nóng xát vào da thịt cái cảm giác bức bối khó chịu. Chiều xuống, ánh nắng cuối cùng của ngày đã khép lại nhưng cái nóng vẫn còn hầm hập bủa quanh. Trong cái chập choạng của hoàng hôn, những con đường thành phố lại càng đông đúc, người xe càng hối hả như muốn mau chóng trở về nhà sau một ngày tất bật… Kể từ sau cái ngày con đường Tân Sơn Nhất- Bình Lợi- Vành đai ngoài chính thức được thông xe, vì sống gần đó nên mỗi chiều, khi nắng dần phai và thành phố bắt đầu lên đèn, tôi thường một mình dạo bộ bên cây cầu rộng thênh thang trên con đường đep nhất nội đô này. Cũng bởi mấy hôm nay trời nắng nóng nên người đến bên cầu hóng mát nhiều hơn mọi ngày. Ngoài những người lớn tuổi kết hợp đi bộ và hóng gió như tôi còn có rất nhiều bạn trẻ từng nhóm bên thành cầu thảnh thơi thư giản…Ngày đã tắt, gió từ mặt sông thổi lên man mát, có mùi hương hoa nào quyện tròn trong không gian… lan man…nhẹ nhỏm…
Tôi vẫn thường trở về khi trời đêm đã bắt đầu trở gió và mặt sông thẫm lại. Và, hôm nào cũng vậy, cứ đều đặn vào tầm giờ này, phía dưới chân cầu lại chầm chậm nhô lên một chiếc xe nhỏ với ngồn ngộn những giấy vụn, bao bì, chai lọ… bên trên được phủ một tấm vải bạt nhàu nhĩ và cáu bẩn. Chiếc xe và cái mớ hỗn độn ấy che khuất tầm nhìn của một bà cụ gầy còm còng lưng ở phía sau, đang cố đẩy cho chiếc xe nhích lên từng chút một. Trên đầu bà cụ đội một chiếc mũ vải rộng vành đã trở màu đen nhẻm, phía sau xe lủng lẳng một chiếc nón lá rách tươm, chiếc nón có lẽ để bà đỡ ướt lúc trời chợt đổ mưa hay dịu bớt cái nắng gắt trưa hè? Bà cụ già chậm chạp đẩy chiếc xe ì ạch từng bước lên cầu…Cứ tưởng bà sẽ phải vất vả với chiếc xe đầy phế liệu ấy, nhưng hôm nào cũng vậy, lúc thì chàng trai trẻ, lúc cô gái trên đường…Họ dừng lại và rồi tận tình giúp bà đưa xe sang đường hay đẩy nó leo lên con dốc nhỏ qua phía bên kia đường ray xe lửa. Lần này, tôi đến bên bà cụ và bắt chuyện làm quen... - Bà ơi, cho con cùng đẩy giúp bà… - Gọi là bà nhưng nhìn bà cụ tôi nghĩ chắc chỉ trạc tuổi mẹ tôi thôi. Bà chậm rãi: - Vâng, nhờ cô... - Bà nói mà không nhìn tôi, một giọng Bắc khàn khàn. Chầm chậm, tôi cùng bà vừa đẩy chiếc xe, vừa trò chuyện… - Bà ơi, con có thể gọi tên bà là gì ạ? - Tôi tên Cao Thị Thành, tám mươi hơn rồi cô ạ, nhưng đời tôi sao khổ mãi thế này…! - Giọng bà như ngấn nước. - Thế bà có chồng hay con cháu gì ở đây không?- Tôi hỏi. - Ông nhà tôi mất đã lâu. Tôi có hai người con gái, một đứa cũng mất rồi, đứa còn lại 52 tuổi rồi đấy cô, nó tên Hường, nhưng khổ thân… nó bị bệnh tâm thần… - Bà ngập ngừng - Mười mấy năm rồi nó vẫn ở Bệnh viện Tâm thần Thủ Đức. Hằng ngày tôi phải đi nhặt ve chai để kiếm cái ăn qua ngày và cũng để gom góp mà vào thăm con…- Bùi ngùi một lúc, bà tiếp tục kể - Cô biết không? Nó có chịu vào bệnh viện tâm thần đâu, phải nhờ mấy ông nhà nước dụ dỗ mãi nó mới cho chở đi đấy! Ngày còn ở nhà, mỗi khi lên cơn là nó xé rách áo quần, đổ cả cơm canh…Có nhiều lần nó còn đuổi đánh luôn cả tôi cơ… Nhưng biết sao được cô ơi, nó là con của tôi mà…! - Bà đưa cánh tay áo ngắn ngủn quệt ngang, có lẽ mắt bà đang rơm rớm. Nhìn bà, ngại ngần tôi hỏi: - Bà đi từ lúc nào mà bây giờ mới về vậy? - Từ sáng sớm, sau khi đã bán cái ngày hôm qua…- Bà mộc mạc trả lời, giọng khàn đục. - Vậy mỗi ngày bà bán được bao nhiêu? Có đủ chi tiêu không? - Dăm ba chục nghìn là nhiều. Hôm nào có người cho lon bia, thùng giấy…thì bán được nhiều hơn…Nhưng cô ạ…- Giọng bà chầm chậm, đứt quảng- Ngày nào cũng có người gọi cho, có khi cho cả tiền, cả cơm…Có lẽ họ thương cho hoàn cảnh khốn khổ của tôi… Quay lại nhìn, ánh mắt ấy hấp háy và đôi môi thâm nâu thoáng một nụ cười, nét cười buồn trên khuôn mặt nhăn nhúm, đen đủi. Rồi bà tiếp tục với giọng trầm đều như muốn trút cạn nỗi lòng u ẩn: - Tôi quê ở Thái Bình, vào Nam từ năm năm tư cơ cô ạ. Hai đứa con, một đứa mất đã lâu, một đứa thì bệnh tâm thần bao năm nay…Thật khốn khổ cái thân tôi…! Già rồi, chết đi đã là cái nhẽ… nhưng con tôi…nó dở khóc dở cười, không biết sau này phải làm thế nào? Tội nó lắm cô ơi…!- Giọng bà buồn thiu, từng câu… từng câu một như cắt cứa cả lòng. Ánh mắt đùng đục của bà nhìn ra xa xăm, khắc khoải những nỗi niềm… Bà khóc, tiếng khóc nhỏ cuộn tròn âu lo, cả hai chúng tôi chợt lặng im suốt một đoạn đường.
Gái cưng Nguyệt Quý của ta. Lá xanh như ngọc mượt mà đẹp xinh. Mảnh mai yểu điệu dáng hình. Nụ hoa chúm chím đầu cành tốt tươi. Nở thành tràng chuỗi tinh khôi. Hương thơm ngào ngạt khắp nơi xa gần. Ong về bay lượn đầy sân. Trỗi lên khúc nhạc tình xuân rộn ràng. Đâu ngờ một sớm hè sang. Cây buồn rũ rượi lá vàng rơi rơi. Đau lòng ta lắm ai ơi. Quý lâm bạo bệnh hay người tương tư. Biết làm răng được bây chừ. Phải mau kiếm cách để trừ bệnh ngay. Bắt sâu , thay đất cho cây. Tỉa cành, tưới tắm, ngày ngày chăm nom. Bón phân 4 đúng đàng hoàng. Kiên trì suốt một thời gian khá dài. Quý bình phục, vẻ trang đài. Nụ hoa mũm mĩm rất hài lòng ta. Nở từng tràng chuỗi đầy hoa. Hương thơm ngào ngạt trong nhà ngoài sân. Như thầm đáp lại thâm ân. Mẹ thương cải tử hoàn sinh Quý rồi. Nhìn hoa liên tưởng đến người. Con mà bạo bệnh mẹ thời thuốc thang. Nếu con cá biệt chưa ngoan. Mẹ càng chăm sóc bảo ban ngọt ngào. Đêm buồn khấn nguyện trời cao. Mong con khôn lớn sống sao nên người. Bao la tình mẹ biển khơi. Đêm đêm hương Quý nhắc người chớ quên. T.N – K.5
Nguyễn Thị Bích Hà ( K9) Bốn mươi năm (1972-2012 ) kể từ ngày chuyến đò chung tách bến, chúng ta mỗi người đi về một bến khác nhau, nhưng tất cả đều ao ước được một lần về thăm trường cũ… Khi được chị Thanh thông báo sẽ tổ chức một chuyến về nguồn, chúng tôi vui mừng như vừa tìm lại được một cái gì đã mất. Điện thoại reng liên tục : Cẩm Thanh, Đàm ,Oang rồi Bê, Nhung gọi đến hẹn hò . Không biết phải chuẩn bị gì đây. Đối với phụ nữ thì giày dép quần áo, tóc tai sao cho tươm tất, để “người xưa” và bạn bè bớt ngỡ ngàng khi gặp lại. Chỉ chừng ấy thôi mà tất bật rộn ràng. Giờ khởi hành cũng đã đến, chuyến xe chở đầy tiếng cười. Không còn khoảng cách giữa các khóa, mặc dù trên xe có sự góp mặt của đồng môn từ Khóa 2 đến khóa 13, bên xe kia còn có anh Giai khóa 1, như vậy chuyến đi lần này niềm vui hội ngộ được nhân lên. Tôi nhghĩ vậy. Những ông nội, bà ngoại như chim sổ lồng tha hồ tung cánh bay. *** Khách sạn Quy Nhơn được xây trên nền dinh hoàng hậu ngày trước, thoáng mát, rộng rãi. Sauk hi nhận phòng, mọi người hối hả chuẩn bị bát phố. Anh bạn Trần Đình Mỹ, Hứa Tự Đàm đã chu đáo đưa ôtô đến khách sạn đón và đưa chúng tôi dạo quanh thành phố. Quy Nhơn đã đổi thay nhiều. Đường vòng quanh biển tấp nập đông vui. Cạnh eo Nín Thở bây giờ là công viên cỏ hoa tươi đẹp. Chúng tôi tranh nhau nói đủ mọi chuyện trên trời dưới đất và qua cửa xe, chúng tôi không còn nhận ra phố xá ngày xưa… Sáng hôm sau chúng tôi viếng bảo tàng người anh hùng áo vải của đất võ Bình Định. Bồi hồi nghe tiếng trống trận Quang Trung rền vang sông núi. Khí phách oai hùng của một thời chống giặc giữ nước vang mãi nghìn thu.
Chiều nay( 12/5) sân trường Đại học Quy Nhơn rực rỡ sắc màu và xôn xao tiếng nói cười sủa gần 1000 giáo sinh từ khắp các tỉnh thành về hội ngộ. Vội vả nói, vội vả cười, vội vả thăm hỏi, vội vả tìm nhau. Gặp lại ban xưa (có cả người xưa) tay bắt mặt mừng vui không kể xiết. Đi loanh quanh tìm lại chốn xưa, khu nội trú không thay đổi mấy, nằm phía sau khối nhà mới. Vẫn tường vôi vàng, vẫn hành lang dài nhung nhớ . Chỉ có tấm bảng : “ Chỉ có nữ giáo sinh nội trú mới được vượt qua giới hạn này” là không còn nữa. Chị Chắc , chị Diệp, chị Yến, chị Vân, chị Phúc và Thanh, Hà…bước ngập ngừng trên những bậc cấp ngày xưa. Bao nhiêu kỷ niệm ùa về. văng vẳng đâu đây tiếng cười giòn tan của những cô gái thanh xuân và giọng nói “đa tỉnh thành “ vẫn còn lưu lại trong từng góc phòng từng ô cửa.. Tối nay, đại sảnh của khách sạn Hải Âu đông nghịt người, số người về dự gấp đôi số người dự kiến. Buổi giao lưu diễn ra không suông sẻ như mong đợi. Mặc dù đã cố gắng hết sức, ai nấy đều mướt mồ hôi, nhưng ban tổ chức cũng không giải quyết được nên đành xin lỗi anh chị em. Chúng tôi cũng rất ái ngại vì chẳng giúp được gì. Nhưng tôi nghĩ rằng được gặp nhau là quý, một chút trở ngại đó có đáng gì so với niềm vui hội ngộ. Xin cảm ơn trưởng đoàn đã nhanh trí giải quyết ổn thỏa cho đoàn Đà Nẵng chúng ta Lạ thật, bảy năm trung học thật dài nhưng sao không ấm áp thân tình bằng hai năm Sư Phạm. Có lẽ sau 18 tuổi những mơ mộng, những hoài bảo hằn sâu hơn trong tâm hồn của tất cả chúng tôi Trên đường về chúng tôi thầm tiếc, ước gì thời gian gặp gỡ dài thêm chút nữa để chúng tôi có thể nói hết những điều đã giấu kín trong lòng suốt bốn chục năm qua Ôi. Quy Nhơn, một thời yêu dấu, một thủa mộng mơ. Thành phố biển xanh mêmh mông sóng vỗ ghi dấu một thời tươi đẹp của tuổi đôi mươi. Xin giả từ ,giả từ trong lưu luyến và bâng khuâng tự hỏi : Biết có còn gặp lại?.
Đan Thanh Bỗng chốc anh đi vào cõi khác Vô lý như sông chảy ngược dòng Âm và dương có biên giới nào không? Mà không kịp ngoái nhìn lần cuối Không kịp bước đi trên con đường mưa bụi Không kịp nghe tiếng chuông trầm tịch chùa xa Không kịp nhìn vườn xưa lặng lẽ nở hoa Không kịp nói với nhau một câu từ biệt
Hoa ngọc lan nhớ hoàng hôn tha thiết Chiều lạnh buồn trong mưa xót xa rơi Rồi mùa đông nghiêm nghị của đất trời Thời gian gõ những nhịp buồn xuân đến Nghe ve hát phượng nở bừng trong nắng Hoa cúc mang mùa xuân đến vàng tươi Chỉ mình tôi thảng thốt lặng bên đời Để mùa đến mùa qua đi hờ hững
Một chút nắng chiều hôm còn vương vấn Một cành khô thương nhớ lá khôn nguôi Và đường xưa cây đổ bóng ngậm ngùi Đếm xuôi ngược cứ thấy dư mình mãi Trăng ngẩn ngơ gió thẩn thờ ái ngại Sợ chạm vào ký ức một chiều mưa Sông đã xa khơi mà bến mãi còn chờ Mây hỏi đường bay còn tôi hỏi bóng
Irene. Cho đến bây giờ, sau bao năm tháng đã trôi qua, mỗi khi bồi hồi nhớ lại khoảng thời gian đèn sách là tôi lại thấy dấy lên trong lòng một nỗi êm đềm như một bức tranh đẹp với vô số sắc màu tươi sáng hài hòa kèm theo những giai điệu dịu dàng . Trong đó khoảng thời gian học Sư Phạm là khoảng thời gian khắc ghi trong tôi dấu ấn sâu đậm nhất. Tôi không thể nào quên được những người thầy, người cô lần lượt đi qua, đi qua để lại trong tôi những mảng kiến thức bổ ích và hữu dụng. Nó như những đóa hoa tươi tắn khoe sắc trong vườn hoa tri thức của tôi. Để rồi tôi ôm ấp, mang nó theo bên người áp dụng suốt cuộc đời này. Ngôi trường đẹp. Không gian yên bình. Không khí mô phạm. Các thầy giáo, cô giáo hiền hòa đức độ bên cạnh một thầy Hiệu trưởng chuẩn mực, đầy tâm huyết. Mùa thu năm 1972, khi mới bỡ ngỡ bước chân vào trường Sư phạm, tôi đã gặp và nghe thầy Hiệu trưởng ân cần nói với khóa chúng tôi trong ngày khai trường: …Mỗi công dân, tùy theo cương vị của mình đều có bổn phận góp phần vào việc kiến quốc đó. Một trong những nhiệm vụ khiêm tốn nhưng lại rất thiết yếu cho sự tồn hưng của bất cứ cộng đồng quốc gia nào là việc khai hóa dân tâm, dân trí, là nghề dạy học mà Anh Chị Em đang chuẩn bị hành trang để bước vào… Vào những khóa tôi theo học, có nhiều giáo sinh vì hoàn cảnh bắt buộc phải thi vào sư phạm. Biết được vậy, thầy đã nhắn nhủ rất chân tình. …Khi đã vào trường Sư Phạm là các anh chị phải xác định là nghề mình chọn. Khi đã chọn thì phải cố gắng theo nghề còn nếu không thích thì ngay bây giờ có thể dừng lại cũng còn kịp. Chứ đừng mang những điều bực bội ở đâu đó vào trường này… Sau đó thỉnh thoảng tôi gặp lại thầy trong sân trường. Thầy Hiệu Trưởng Trần văn Mẫn với khuôn mặt nghiêm nghị nhưng vui tươi, ánh mắt hiền từ thân thiện, giọng nói trầm ấm…Tuy tôi không được học thầy nhưng niềm kính trọng đã có trong tôi từ trước khi tôi chưa bước chân vào trường. Qua những câu chuyện kể của các chị tôi học ở những khóa trước. Và cũng trong những câu chuyện đó tôi được biết nhiều về thầy với niềm kính trọng vô cùng.
Theo lời chị tôi nói thì sau chuyến tu nghiệp ở Hoa Kỳ về, thầy Mẫn được bổ nhiệm làm Hiệu trưởng trường Sư phạm vào niên khóa 1967-1968 cùng thời điểm với khóa 6, khóa 7. Trước đó thầy đã làm giám học của trường Sư phạm. Những câu chuyện về thầy Hiệu trưởng thì nhiều nhưng một vài câu chuyện đã ghi dấu trong tôi cho đến tận bây giờ. Thầy kể cho các giáo sinh trong những giờ dạy: “…Vào những chiều thứ bảy hay chủ nhật tôi thường lái xe đi Lễ. Trên đường về, gặp các cô giáo sinh đi phố hay chợ về. Các cô tay xách, tay mang đồ đạc lỉnh kỉnh rất nặng. Tôi thường dừng xe lại để chở dùm…có cô đi nhưng phần nhiều là các cô ngại nên từ chối…Theo tôi các cô không việc gì phải e ngại vì chuyện giúp nhau là chuyện bình thường cần phải có trong cuộc sống này…” “…Trường mình trồng rất nhiều hoa sứ. Các chị nhất là các chị ở nội trú cứ đồn nhau rằng mấy cây sứ đó có “ma” nên ai cũng sợ... Nhiều hôm tôi rời phòng họp về nhà vào khoảng một, hai giờ khuya. Khi đi ngang qua vườn sứ, tôi cố gắng nhìn thật kỹ nhưng có thấy gì đâu? Cho nên không có ma đâu các chị đừng sợ…” Mỗi lần có dịp vào thăm hai khu nội trú nam và nữ, thầy Hiệu Trưởng luôn khuyên : …các anh chị nên cố gắng rèn luyện kiến thức, cần phải học thêm nữa. Kiến thức không bao giờ thừa lúc nào cũng rất cần cho mỗi chúng ta sau này khi ra xã hội… Thầy thường nói với các nam giáo sinh: …Người ta thường nói rằng: Nam mà vào sư phạm thì “yếu”. Chúng ta chấp nhận cho các chị giáo sinh vì họ là phái yếu. Các chị thường mơ mộng yếu mềm vì các chị có người yêu ở xa, nên trong những đêm mưa, một mình trong nội trú thao thức nhớ đến người yêu giờ này đang đóng quân ở một tiền đồn heo hút nào đó? Nhưng các anh nam thì không thể có những tư tưởng yếu đuối, không được ủy mị mà phải có ý chí, mạnh mẽ lên!... Thầy Hiệu trưởng rất yêu thích văn nghệ, nhất là những bản nhạc về dân ca, những bản nhạc tiền chiến hay những bản nhạc ca tụng quê hương đất nước. Trong đó đặc biệt thầy thích nhất là bài hát Nắng Chiều của Lê Trọng Nguyễn. Vì biết thầy thích nên cứ vào mỗi đêm thi văn nghệ của trường Sư phạm, ban nhạc thường đánh lên giai điệu của bản nhạc này để dạo nhạc mở đầu cho buổi biễu diễn. Bài hát viết theo điệu Rumba, giai điệu rộn rã phối hợp giữa ngũ cung và thất cung nhưng nội dung thì phảng phất nét buồn. “Qua bến nước xưa lá hoa về chiều Lạnh lùng mềm đưa trong nắng lưa thưa Khi đến cuối thôn chân bước không hồn Nhớ sao là nhớ đến người ngày thơ. Anh nhớ trước đây dáng em gầy gầy Dịu dàng nhìn anh đôi mắt long lanh Anh nhớ bước em khi nắng vương thềm Má em mầu ngà tóc thề nhẹ vương…” Ai đó đã nói: “Nhìn sở thích âm nhạc của một người ta sẽ biết được tâm hồn của họ”. Thật thế, qua đó tôi được biết thêm về thầy Hiệu Trưởng trường tôi có một tâm hồn nhẹ nhàng, dạt dào văn thơ đầy chất trữ tình lãng mạn, thầy còn là một người yêu quê hương đất nước tha thiết.
Của ông Hiệu Trưởng trường Sư Phạm Quy Nhơn nói với các giáo sinh khóa 11 trong ĐÊM MÃN KHÓA hạ tuần tháng 6 năm 1974. Anh chị em giáo sinh khóa 11 thân mến. Đêm đã khuya, lửa cũng gần tắt, trước khi chia tay, tôi muốn nói với anh chị em đôi lời trong câu chuyện lửa tàn đêm nay. Nhìn khu trường với những hàng thông trầm lặng, từng chứng kiến bao bước chân anh chị em đi về. Những công viên hoa sứ nở muộn, những dãy hành lang heo hút gió đông hay phơi phới gió hè, dẫn vào những căn phòng nội trú, rộn ràng bao buồn vui đèn sách và tình bạn ý quê. Nghe mỗi khi đêm xuống từ lòng đại dương sóng xa vọng lại nhiều thương nhớ bâng khuâng, ưu tư vời vợi. Những hình ảnh và âm thanh đó như thì thầm nhắc lại bao kỷ niệm vui buồn Anh Chị Em đã có nơi đây, gợi lại bao sinh hoạt đã cùng nhau tham dự: nào những tối cuối tuần ngồi bên chén trà “hội hữu” hay “bạn đường” nghe thơ nhạc hay nghe nhau kể lễ chuyện đời. Nào những ngày đi công tác xã hội hay thực tập giáo dục cộng đồng bận rộn với dân quê, những buổi du ngoạn tươi mát ý đời, những đêm văn nghệ rộn ràng niềm vui, cũng như nghững sáng chiều thường xuyên thảo luận, học tập về chuyên môn…tất cả đều nói lên những tâm tình Anh Chị Em đã có với nhau, với ngôi trường này. Sau đêm nay, Anh Chị Em sẽ rời ghế nhà trường chia tay về hè để sau đó vào đờichứ không còn trở lại trường cũ như mùa thu năm trước. Chúng tôi cầu cúc Anh Chị em gặp nhiều niềm vui trong đời, những niềm vui sâu xa từ trong lòng mà có hơn là từ bên ngoài mà nên. Tục ngữ ta có câu: “Câu chuyện nên quen, chuyến đò nên nghĩa”. Anh Chị Em đã cùng nhau đi chung một chuyến đò dài. Nay tuy chưa đến bến cùng của sông nước nhưng mỗi người phải chia tay sang những con thuyền khác để lại tiếp tục hành trình dẫn tới quê hương xa. Giây phút phân ly nào chẳng đượm buồn và đó cũng là thân phận con người trên cõi thế. Nhưng như trăng khuyết rồi tròn, ly hợp cũng là lẽ thường của cuộc sống, miễn sao trong cách xa mà vẫn không xa cách, và miễn sao mỗi đổi thay đều mang mãi một chiều hướng. Anh Chị Em hãy chấp nhận nỗi buồncách xa trong tim, vẫn còn những niềm vui gặp gỡ đây đó trên bước đường nghề nghiệp, ở một nẻo nào trên dải đất quê hương này. Đời Anh Chị Em còn dài, dài đủ để không uổng công thắp sáng niềm tin trong đêm tối thiếu những ánh trăng sao soi dẫn bước chân Anh Chị Em đi. Tuổi Anh chị em còn trẻ, quá trẻ để có đủ thời gian tự làm lấy cho mình những gì mình mơ ước. Với tuổi đôi mươi, chẳng có gì là muộn. Tất cả đang chờ đón Anh Chị Em: Tình yêu để yêu, tình bạn để thương, tình quê hương để nhớ, những nguyện vọng để thực hiện, nghề nghiệp để phụng sự…nghĩa là cả một cuộc đời để sống, để xây lên hoặc nếu cần để dựng lại. Mỗi thế hệ có những vui buồn, những ưu tư riêng và mặc dầu thế hệ này có liên quan với thế hệ khác, nhưng không nên cho rằng thế hệ này không làm được gì hơn thế hệ khác. Than trách hay quy lỗi không phải là triết lý đẹp của một hướng sống cao. Mỗi người trẻ hãy tự nói với mình “dậy mà đi” dù quê hương có đang đổ nát mênh mang vì bom đạn vẫn chưa thôi trên mảnh đất nhỏ bé này, dù xã hội có đang phân hóa tàn tạ vì cảnh tương tàn thê lương đã kéo dài hơn hai mươi năm qua. Anh Chị em hãy “dậy mà đi”, đi từ “đêm bây giờ” để đến “đêm mai”, như Trịnh Công Sơn thuộc khóa đàn anh của Anh Chị Em đã hát lên rất chân tình: “Đêm bây giờ đêm quá hư vô Ôi con người mang trái tim khô Đêm bây giờ thắp sáng âu lo Hai mươi năm buồn vui hững hờ Đêm thôi dài cho mai này Người Việt hái lúa ngoài đồng chín Đêm no lành đêm thanh bình Người Việt sống như chưa bao giờ”. Nói như vậy “đêm bây giờ” dù “quá hư vô” chỉ “mang trái tim khô” với những “âu lo” và “buồn vui hững hờ” cũng chẳng có thể làm cho Anh Chị Em buồn thảm, vì rằng đêm mai này mới là của Anh Chị Em để hướng tới, để xây lên, để dựng lại, để “sống như chưa bao giờ”. Tôi nhắc lại ý vừa diễn tả: Anh Chị Em hãy dậy mà đi, lạc quan vào đời và tích cực góp phần mình vào việc xây dựng đời. Trước khi chia tay tôi cũng muốn nói lại với Anh Chị Em một ước mong chan chứa ưu tư này của trường. Chúng tôi ước mong rằng dù hoàn cảnh đời mỗi người chúng ta như thế nào, khi đã dấn thân vào một nghề là chúng ta phải chọn lấy cho mình một hướng đi đầy ý thức. làm thân con người chẳng ai có tự do vô điều kiện, ngoài hoàn cảnh giới hạn. Cho nên giá trị của con người tự do là chấp nhận cái mình chọn hoặc chấp nhận cái mình phải chọn và như vậy giá trị ở thái độ chọn hơn là ở điều chọn hay phải chọn. Tôi tin rằng sau hai năm học ở trường này, Anh Chị Em đã thấy rõ hướng đi phải có của cuộc đời. Mai đây trên bước đường phụng sự, cầu chúc Anh Chị Em ngày càng vui, yêu nghề và làm được những gì Anh Chị Em muốn làm trong khả năng của mình. Tôi tin rằng trong một tương lai không xa, đất nước chúng ta phải được thanh bình. Khi đó, và ngay cả khi này, cánh đồng văn hóa giáo dục cần nhiều nông phu, những người đổ mồ hôi để cày, bừa, gieo, cấy, đợi mùa gặt đến đem vui tươi, no ấm cho các xóm làng thân yêu. Đêm đã khuya, lửa cũng gần tắt, tôi đã nói gì với Anh Chị Em trong câu chuyện lửa tàn đêm nay?
Một lần nữa, nhìn lại khu trường với những hàng thông trầm lặng, từng chứng kiến bao bước chân Anh Chị Em đi về, những công viên hoa sứ nở muộn, những dãy hành lang heo hút gió đông hay phơi phới gió hè dẫn vào những căn phòng nội trú rộn ràng bao buồn vui đèn sách và tình bạn ý quê, nghe mỗi khi đêm xuống từ lòng đại dương sóng xa vọng lại nhiều thương nhớ bâng khuâng, ưu tư vời vợi. Những hình ảnh và âm thanh đó như vẫn thì thầm nhắc lại bao kỷ niệm vui buồn Anh Chị Em đã có với nhau ở ngôi trường này. Mai đây trên vạn nẻo đường đời có khi nào tưởng lại quãng thời gian cuối cùng của những ngày đèn sách, có lẽ những hình ảnh và âm thanh trên sẽ còn đậm ít nhiều nét sống vấn vương bên lòng Anh Chị Em chứ không đến nỗi tàn phai như những vang bóng một thời bị chìm quên vào dĩ vãng.
