VỀ QUÊ ĂN TẾT

Hình ảnh Trang Vnphoto.net

Những ngày cuối tháng chạp, khắp thành phố đông đúc rộn rịp hẳn lên. Không khí đón Tết cứ đến hàng ngày. Đầu tiên là các cửa tiệm, quán… treo đèn kết hoa. Các con đường được trang hoàng lộng lẫy với các bảng hiệu mừng năm mới. Những bài hát về mùa xuân vang vang. Hàng hóa các chợ, siêu thị tràn ngập, người mua, kẻ bán tấp nập. Rồi khi Tết đã gần kề thì xuất hiện vô số sắc màu của các loài hoa từ phố chợ cho đến tận nhà nhà…

          Suốt năm xa nhà để làm việc, tìm kế mưu sinh. Thế nhưng tết đến mọi người vội vả thu xếp công việc để về quê ăn Tết bên gia đình, bên họ hàng, làng xóm. Đó là một truyền thống của dân tộc ta từ bao đời nay.

          Tôi cũng vậy, quanh năm sống với con cháu nơi thành phố này nhưng lúc nào lòng tôi cũng đau đáu hướng về quê cũ. Nhất là Tết đến! Phải về quê thôi. Tôi nghe ngóng chờ nhà ga, bến xe bắt đầu bán vé là nhắc mấy đứa con đặt mua vé qua mạng để có vé về. Công ty của chúng nó vừa cho nghỉ tết là cả nhà, tay xách nách mang ra xe về quê liền.

          Trước ngày về cả tháng, tôi đã chuẩn bị sắp đặt trong đầu: nào là bánh mứt để về cúng ông bà tổ tiên bên nội, bên ngoại, bên chồng. Nào là quà cho người thân, quà cho bạn bè, quà ơn nghĩa ba bên, bốn bề…Rồi thứ tự sắp xếp lịch trước, sau để khi về quê đi những đâu theo từng giờ, từng ngày. Tuổi già kể cũng lạ, hay lo…rồi mất ngủ. Mấy đứa con nó nói:

          -Mẹ muốn mua cái gì? Cho ai? Thì để tụi con sẽ sắp xếp cho. Chứ mẹ cứ lo lắng rồi ốm xuống lại càng khổ thêm.

          Biết thế! nhưng sao trong lòng tôi cứ “bồn chồn” nên mấy đêm liền không sao ngủ được.Tôi không thể nào diễn tả hết được sự mừng vui của tôi khi đặt chân lên mảnh đất Qui Nhơn thân yêu. Cho dù trong năm tôi cũng đã có về thăm vài lần. Những ngày cuối năm, miền Trung trời lạnh giá. Nhìn những con đường thân quen, những ngôi nhà, góc phố, cảnh cũ…đâu đâu cũng đều gợi nhớ những kỷ niệm một thời. Về đến nhà, chị và các cháu vui mừng ra đón. Mọi người hỏi thăm tôi. Cả nhà chuyện trò rôm rả.

          Ngôi nhà tôi ở từ thời thơ ấu, nay vẫn thế. Ngày Tết được quét vôi trông mới và sáng sủa ra. Hai cây mai tứ quí do ba tôi trồng lúc người còn sống nay vẫn còn. Gốc mai to, thân cằn cỗi, lác đác một vài búp mai đã nở vàng. Tôi nhớ mới ngày nào đây, chị em tôi cùng với ba trảy lá thế mà giờ, cây vẫn còn đó mà người đã đi đâu mất rồi? Ở sân giữa, cây hoa ngọc lan không còn nữa do trận gió mùa bão vừa rồi đã làm gãy đổ. Sát bên giếng, cây khế ngọt vẫn còn ra hoa tim tím, cành lá xanh tươi, sai quả…Căn phòng ngày xưa chị em tôi ở nay cũng vẫn vậy nhưng sao tôi có cảm giác nó như hẹp và thấp gần lại…Xung quanh tôi, tất cả đều rất quen thuộc, thân thương, gần gũi một cách lạ kỳ.

          Tôi bước ra sau nhà là đường Nguyễn Du. Trước mỗi nhà, người ta bắc bếp nấu bánh tét. Tôi ngồi xuống bên nồi bánh đang sôi sùng sục trong ánh lửa hồng và tiếng nổ tí tách của than củi. Tếng cười đùa của lũ trẻ nghe vui vui. Không khí ấm áp như lan tỏa khắp cả xóm làm xua đi cái lạnh của đêm cuối Đông.

          Đêm ấy, nằm bên chị Cả, tôi và chị nói chuyện thâu đêm suốt sáng. Tiếng gà gáy lần thứ nhất, tôi mới chợp mắt đi.

          Sáng sớm, tôi đi chợ Tết. Ngôi chợ được dời xuống cuối đường Tăng Bạt Hổ, sau vụ cháy chợ năm nào. Tôi cứ nhớ, ngày xưa những ngày gần Tết, khu Chợ Lớn Qui Nhơn thật là đông đúc. Hàng hóa bày bán rất nhiều tràn ra cả ngoài những con đường chung quanh chợ. Còn bây giờ nơi đây đã trở thành Trung Tâm Thương Mại nên không còn tấp nập như xưa.

          Tôi rất thích thú khi đi chợ Tết. Ngắm các hàng hóa từ quê chở xuống. Nải chuối, trái đu đủ, trái thơm, rổ rau sống đủ các loại tươi non…nhìn là muốn ăn. Tôi mua một ít kẹo cà, kẹo đậu phộng. bánh dừa, bánh dẻo…Tôi chọn mua trái cây làm mâm ngũ quả để cúng trong đêm giao thừa... Tất cả đều đượm hương vị quê hương miền Trung quê hương tôi.

          Chiều hôm đó, tôi cùng cả nhà đi viếng mộ…những ngôi mộ được sơn sửa, quét dọn trông mới, sáng sủa và khang trang…Trong làn hương khói tỏa của một buổi chiều cuối năm sao thấy hồn thanh thoát và mênh mang một nỗi buồn…Nhớ cảnh, nhớ người.

…

Những người muôn năm cũ

Hồn ở đâu bây giờ…

Trở về nhà cho kịp cúng chiều ba mươi. Trước bàn thờ Tổ Tiên, khói nhang nghi ngút. Mùi trầm hương thoang thoảng…Tất cả mọi người trong nhà xếp hàng đứng trước bàn thờ trang nghiêm khấn vái với tấm lòng thành kính xin rước ông bà trở về nhà ăn Tết sum họp cùng con cháu. Không khí ngày tết thật là thiêng liêng ấm áp vô cùng. Sau đó, mọi người cùng ngồi quây quần bên mâm cơm ăn uống vui vầy trong ngày cuối cùng của một năm.

          Gia đình tôi có tục lệ là cúng giao thừa bằng nồi chè đậu xanh đánh. Lúc còn sống, mẹ tôi nấu nồi chè rất công kỹ. Chọn mua đậu thật đều. Về nhà, nhặt từng hạt và bỏ đi những hạt sâu hay lép rồi đem phơi nắng cho thật khô. Trước ngày nấu đem ngâm, đãi vỏ cho sạch. Nấu bằng lò than, khi đậu đã mềm thì chỉ để lửa nhỏ. Dùng cái vá nhẹ nhàng tán đậu, cho đến khi đậu thật nhuyễn mới bỏ đường vào, khuấy đều và liên tục trên…cho đến khi nồi chè đặc sánh lại. Bây giờ, những hình ảnh đó các chị tôi và tôi vẫn giữ mãi. Năm nào Giao Thừa cũng có nồi chè xanh đánh dâng lên ông bà.

          Đúng 12 giờ thời khắc chuyển giao giữa năm cũ sang năm mới, bàn thờ tổ tiên sáng rực ánh đèn, trầm hương khói tỏa nghi ngút. Trong nhà, mọi người khấn vái…sau đó, cùng nhau xuất hành đi lễ giao thừa.

          Đường đi đến chùa lành lạnh với sương đêm. Trên những khuôn mặt mọi người vui vẻ thư thái, trên môi nở nụ cười. Càng gần đến nơi thì người và xe cộ càng đông đúc. Bỗng thoáng vương trong ký ức của tôi nỗi luyến nhớ…rồi những hình ảnh xưa chợt hiện về… Ngày ấy, tuổi vừa đôi tám, đôi chín, tâm hồn ngây thơ…hồn nhiên trong giây phút giao thừa. Thấy rộn ràng, phơi phới trước gió xuân. Năm mới thêm tuổi mới. Lòng xao xuyến khi níu lấy một cành cây hái lộc đầu năm. Khuôn mặt ửng hồng khi thấy mình đã lớn.

          Nhanh thật! Thoắt một cái mà đã mấy chục năm trôi qua.

          Ngày xuân con én đưa thoi

          Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi. (Nguyễn Du)

          Tiếng chuông chùa ngân vang báo thời khắc giao thừa, tôi lâm râm cầu nguyện sự an lành đến cho mình và cho mọi người. Ngoài kia pháo hoa cũng đang được bắn lên làm sáng rực cả bầu trời đêm.

          Sáng mồng một, không khí trong nhà rộn ràng. Bọn trẻ xúng xính ra vào trong quần áo mới. Chị tôi và tôi ngồi trên bộ ghế ở giữa nhà, trang trọng trong chiếc áo dài. Những lời chúc tụng, những phong bao lì xì trong niềm vui sướng, hân hoan, hạnh phúc của ngày đầu năm…Chị tôi căn dặn mấy đứa nhỏ, ngày đầu năm không được đến nhà ai…nào là không được quét nhà…nào là không được mắng nhau…Ôi thôi nhiều điều kiêng cử trong ngày Tết.

Ngày mồng một tôi chỉ loanh quanh trong nhà, thắp hương bàn thờ…trong tiếng nhạc mừng xuân.

          Sáng mồng hai, tôi về thăm quê chồng. Con đường về vẫn thế! Những mái nhà ẩn hiện sau lũy tre xanh. Những cánh đồng lúa xanh ngát. Những ruộng ngô, những luống rau xanh rì. Những vồng cải ngồng hoa vàng vàng…Mồng hai đã có người ra làm đồng… Quê hương bao năm vẫn thế! Vẫn mộc mạc, đơn sơ…người dân quanh năm vẫn chân lấm tay bùn.

          Bước vào cổng nhà, ông chú trong họ vui mừng ra đón. Trong sân cây cối vẫn vậy, bụi chuối với những buồng chuối oằn cả thân cây. Những giàn bầu, mướp sai trái buông thỏng xuống mơn mởn. Những vồng rau lang, rau muống, rau cải xanh tươi…giàn đậu ngự trái non xanh.

          Buổi trưa, bà con nghe tin tôi về nên đến đông đúc. Ai cũng hỏi thăm tíu tít. Bữa cơm trưa được bày ra đầy đủ hương vị Tết quê nhà. Tiếng nói chuyện, tiếng cười càng gắn bó đậm đà ý nghĩa của ngày Tết về tình bà con, họ hàng, về tình làng nghĩa xóm.

          Tạm biệt nơi này, tôi trở về lại Qui Nhơn, mọi người đưa chúng tôi ra tận bến đò…Đò ra giữa giòng, tôi ngoái đầu nhìn lại những người thân với những bàn tay vẫy bên con sông Côn nước trong ngăn ngắt, bên hàng tre cao vút xanh tươi, bên những tấm lòng chân chất thật thà, bên tình quê hương sâu nặng. Lúc xưa, tôi không cảm nhận, thế mà nay xa rồi lòng bỗng thấy rưng rưng :

          Khi ta ở chỉ là nơi đất ở

          Khi ta đi đất bỗng hóa tâm hồn.

          Cứ thế, những lần về quê ăn Tết là những lần làm tôi khắc khoải với những ký ức, với vô số hoài niệm buồn vui của một thời. Mùa Xuân không chỉ làm cho cảnh vật, hoa lá khoác thêm tấm áo mới mà còn làm cho tâm hồn tôi thêm phong phú, ấm áp, tươi vui hẳn lên. Thắt chặt tình cảm của tôi với quê hương với mảnh đất hiền hòa yêu dấu này.

          Dù đi bất cứ nơi đâu hay ở phương trời nào thì ngày Tết, ai ai cũng muốn quay về quê hương, bên gia đình, bên những người thân thuộc. Những phong tục tập quán của ngày Tết luôn giúp cho mọi người sống gắn bó, đoàn tụ vui vầy bên nhau. Ngày Tết còn giúp cho sự giữ gìn, xây dựng nề nếp văn hóa gia phong cội nguồn để bản sắc dân tộc Việt Nam được lưu truyền mãi mãi từ đời này sang đời khác.

          …Và cứ như thế, năm nào cũng thế. Tết đến là tôi lại nghe tiếng gọi …Đó là tiếng gọi của quê hương tôi miền Trung.

          Ngày đầu năm.

          Irene.