MỘT VÀI Ý NGHĨ KHI ĐỌC “HƯƠNG THỜI GIAN ”

                                                                                                                                                Hac Ngan

                                             

Vừa qua  rất hân hạnh nhận được tác phẩm  Hương Thời Gian của Cô Châu Thị Thanh Cảm
gởi tặng., tôi rất mừng .Trước tiên Xin chân thành cảm ơn CôThanh Cảm .  
                                                                                     
 * Sách dày 270 trang,khổ 20x30 thật tao nhã
Đọc từng lời,rất thú vị với cú pháp –văn phong mà Thanh Cảm đã viết  .Tổng số 45 hồi ký và 1 truyện ngắn    Đầu tiên là lời giới thiệu của nữ văn sĩ trẻ Việt Hà.
 *Tôi vốn không hay viết văn,và nhất là nhận định về một tác phẩm .Nên bài viết này có tính cách giáo khoa ,nhiều luộm thuộm,sơ sót,Mong cô Thanh Cảm thông cảm nhé

      I/Tổng quát  … Tình muôn thuở còn vươn
                                 Hương thời gian thanh thanh
                                 Màu thời gian tím ngắt …(Đoàn phú Tứ )
 Đọc thơ củaThi sĩ Đoàn Phú Tứ bạn sẽ thăng hoa tư tưởng rồi hoà lẫn với những trang sách của Thanh Cảm , bạn sẽ nghe tiếng ngọt ngào thi  thứ văn chương Nào mời bạn cùng tôi dạo qua một lượt vào HươngThòiGian * Phàm khi đọc 1 quyển sách ,việc đầu tiên là xem phần trình bày và ấn bản sản xuất 
* a/-Nhà xuất bản Văn Học là nơi uy tín nhất trong văn học nước nhà Thường những tác phẩm được Văn học ấn hành luôn có uy tín về  nội dung hay tác giã (Tôi còn nhớ hồi còn thanh niên Khi vào tiệm sách ,bọn SV chúng tôi,cứ hễ thấy sách của Lá Bối hay An tiêm ấn hành là mua cho bằng được Vì họ đã sàng lọc và chọn những tác phẩm đăc sắc nhất)
* b/- Hình bìa Hương Thời Gian thật ấn tượng và tao nhã:  Một ký ức êm ả của thiếu nữ áo tím, bình thản nhìn về chân trời xa xăm, Biển khơi với từng đợt sóng trắng,xa xa một cánh buồm nặng trĩu ,bồng bềnh những kỷ niệm  một thời :“ Buồn trông cửa bể chiều hôm Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa…Chân mây mặt nước một màu xanh xanh…(Nguyễn Du)
     Ngay cả cách phối màu cũng được tác giả cân nhắc .Sự đối kháng trong bố cục màu theo đinh luật phản phục của triết học đông phương ( Có dịp chúng ta sẽ phân tích nhiều hơn Vì trang viết có giới hạn,và nói nhiều e lạc đề ,xin quý bạn thông cảm)
II / Chi tiết    …
     “…  Khói lam chiều buông chơi vơi… Đã đã mấy chiểu thu lá vàng ngập lối…”
Tiếng hát Phương Dung với bản “ Khói lam chiều “ làm tâm hồn tôi ngất ngây, nhìn khói thuốc oằn mình trong gian phòng chật hẹp,  mình đã có đủ hương vị để thưởng thức  Hương thời gian,
Hầu hết các đề tài Thanh Cảm viết là những hối ức về thời niên thiếu ,những kỷ niệm thời sinh viên , khi dạy học và các lần hội ngộ tri âm : SPQN 
(Theo ý riêng tôi )  Khi đọc Hương Thời Gian , tôi xin chia làm 5 phần như sau”
                              1/-Tình gia đình       2/- Tình thiên nhiên
                              3/-Tình yêu              4/- Tình xã hội(Thầycô Đồng nghiệp con người)
                              5/-Tình mình
 III/- Cảm nhận   “…Vườn thơ của tôi rộng rinh… càng đi xa,càng ớn lạnh (Hàn mặc Tử)  Và xin mời bạn cùng tôi, chúng ta đi xa vào những trang sách, thênh thang  tìm những nét đẹp tiềm ẫn của  :Hương Thời Gian

           1/-  Tình gia đình :            Cánh cò cõng nắng cõng mưa
                                                     Mẹ cha cõng cả bốn mùa gió sương ( Ca dao VN)
*Thanh Cảm có một người cha đáng kính,Thật tuyệt vời khi ở nữa đầu TK 20,lúc nhiều người vẫn còn mang ý thức hệ bảo thủ ,thì Ông Cụ lại phóng khoáng trong giáo dục gia đình .Gần gủi,hướng dẫn con cái theo phong cách nhân bản và khai phóng . Là người trai thế hệ,Ông đã hy sinh tuổi thanh xuân cho đất nước ,rồi mới dấn thân chăm lo hạnh phúc riêng mình .        Một gia đình (Cha tôi trang 13)
 Một người mẹ suốt đời tảo tần lo cho chồng con ,Trong chiến tranh,cũng như lúc kinh tế khó khăn chật vật Bà vui với niềm vui của con cái,và chia sẽ nỗi niềm ưu tư của con mình ,khi con đi xa vẫn nở nụ cười buồn thương nhớ (T57)  Tôi xin chúc mừng CôThanh Cảm với tuổi thọ “Cổ lai hy” của hai Bác

*Với chồng con  :       Nhơn cầu kim ngọc trùng trùng mãn
                                    Ngã nguyện nhi tôn cá cá hiền       ( Cổ thi)
Đó là phương châm sống của người trí thức trong giai đoạn văn hóa đông tây giao thời, mà những giáo sinh thời ấy, ai cũng thuộc nằm lòng và TC đã hiện thực hóa : một gia đình với sự thành đạt của con cái
     *  Suốt quyển sách Tác giã không nói nhiều về chồng con ,duy nhất trang 228 TC đã viết “ Đừng quên con nhé mẹ ơi “ Nói lên tình cảm của mình với nhạc mẩu
Và trang25+ 27 +145 thấy dung nhan người đàn ông đep trai, phong độ (Tôi nghĩ đó là chồng TC ( Nếu không đúng cho xin lỗi trước nhé) 
     * Với 3 cậu trai thành đạt và 1 rồng nhỏ mới chào đời, Thanh Cảm rất hạnh phúc,Trong hàng Cựu giáo viên tụi mình ,ít có người đựơc như thế
Ông bà ta thường nói : “Hửu phước kháng nhi tôn” Chỉ nhìn vào sự thành đạt của con cháu là biết nhà đó hưởng phước đức thế nào .Xin chúc mừng Thanh Cảm

  2/- Tình yêu  :                              Quan quan thư cưu tại hà chi châu
                                                       Yểu điệu thục nữ quân tử hảo cầu (Kinh thi Khổng tử)
Từ ngàn xưa tính lãng mạng đã là huyết mạch tâm hồn Và tình yêu trong Hương Thời Gian cũng diễn bộc được sự yễu điệu của thục nữ Yến Lam cùng chàng quận công Trí (Nỗi nhớ dịu êm trang 76) Khi chập chững vào đời ,mấy ai trong chúng ta là không có một vết hằn lưu luyến  (Tôi xin chia buồn với mấy vị chọn người tình đầu cho trọn kiếp trăm năm ) Bởi vì các bạn sẽ không có được cảm giác của YếnLam,khi ngồi trên cầu ,trông vời con nước chảy mà ngâm thơ Hoài Khanh :      “Con sông nào đã xa nguồn
                                                                                          . Thì con sông ấy sẽ buồn với tôi …”
(Còn tôi :  Bây giờ  đang ngất ngây với tiếng hát Hoàng Oanh ,trong ca khúc “Bến giang đầu” của Lê trọng Nguyễn và đọc chuyện tình Yến Lam)

 3/-  Tình thiên nhiên   :: Nắng Sài gòn anh đi mà chợt mát
                                     Bởi vì em vận áo lụa Hà đông …(Nguyên Sa)
* Nắng Sài gòn thật gay gắt như nắng miền trung ,và cũng bực bội khó chịu Chỉ có NS khi gặp lại aó lụa Hà đông là chợt mát, Nào mời bạn cùng tôi nghe TC diễn tả nhé : “Mấy hôm nay trời bổng nắng như đổ lửa,cái nắng gay gắt như thiêu đốt,mang theo làn gió nóng xát vào da thịt…”(trang 200)
           “Sài gòn nắng!Cái nắng đầu hạ hanh hao từng con phố…Nắng như một làn sương  mỏ   mỏng lãng đãng,lững lờ phủ xuống mặt sông vào những trưa lặng gió …”(124)
          Các bạn có thể tham khảo thêmcác trang,137  130 vv…       
         *  Nắng quy nhơn : Tháng 5 Quy nhơnvới những con phố nhỏ nhuộm màu vàng chở đầy sắc hạ…Gió từ biển khơi lùa về mang theo vị mặn chua chát ở đầu môi… “
         *Nắng Miền trung : Nào Sông cầu,Quãng ngãi nơi nào cũng có nét đẹp cả
            Những kỷ niệm trong HươngThờiGian mà Thanh Cảm thường nhắc đến là Nắng 
Ngoài ra còn có những đọan văn mô tả trời Mưa hay các cơn gió lạnh se lòng Vì trang viết có hạn,nên tôi chi tóm tắt sơ lược ,các bạn  sẽ cảm nhận sâu sắc hơn tôi   
         *Những địa danh và cảnh trí mỗi nơi Thanh cảm đi qua,đều  có những nét đặc thù riêng ,và chỉ có ngòi bút Thanh Cảm  là diễn tả được mỗi đặc trưng của mỗi vùng miền  .
                                                                

            Di Linh Đà Lạt hay phố phường Hà nội .khí hậu miền Trung,các nơi ấy chúng tôi  đều có dip đến thăm,Và  Hương Thời gian, như thay tôi ghi lại những  nét văn hóa riêng biệt mà tôi không thể diễn đạt được   (Khoảnh khắc mùa thu HN -,Ở 2 đầu nỗi nhớ vv )                        
           * Ngày còn đi học  những  năm xa xôi,Thầy giáo thường cho chúng tôi học thuộc lòng những bài văn tả buổi bình minh của Trần Tiếu, Tôi đi học củaThanh Tịnh hay  Tự lực văn đoàn  Các vị văn sỹ ấy đã giúp tôi sống hòa với thiên nhiên Về sau này,tôi ít khi thấy những ai lột xác được cảm xúc ấy. Và đến nay đọc Hương Thời Gian, tôi như tìm lại được sự ấm áp của văn chương tả thực dưới ngòi bút Thanh Cảm 

            4/- Tình xã hội             Tình xã hội mà tôi muốn nói là tình đồng môn Sư phạm, tình yêu thương đổng bào và tinh Thầy giáo mà Thanh Cảm đã diễn đạt trong văn chương


 **Cháy lên đi ngọn lửa yêu thương  T232 (Một truyện ký mà tôi đồng cảm nhất)


 [Tôi xin nói chuyệncủa mình ở Bản đôn một tí: 
                               Bản đôn đêm lạnh không tình sưỡi
                               Rượu uống mềm môi vẫn thấy thèm…
 Tiệc rượu thâu đêm mừng hội ngộ. Thằng bạn tôi cứ lãi nhãi suốt  về một câu thơ tuyệt vời. Tôi không biết  ai viết . Hôm nay tôi xin trích nơi đây để bạn bè cùng thưởng thức (Xin tác giã miễn thứ) Năm thằng tôi gặp lại sau mấy mươi nẳm xa cách Tụi đàn ông chúng tôi ,không rượu là thiếu đi một góc khuất cuộc đời Đêm nay mỗi thằng đều có niềm riêng tây và :Giải sầu bằng thơ  rượu ,hòa với cây đàn guita, cùng giọng ca nghiệp dư khàn khàn “Xin Anh hãy vui đi trọn đường trần…”  làm người nghe phát cáu Thế mà vui Cái vui của những thằng đàn ông nát rượu…Cái lạnh hoang sơ ở Bản đôn và nỗi hoang vắng cô đơn,không tình sưỡi là vậy] *Còn Thanh Cảm cũng đến Bản đôn hội ngộ cùng bạn bè sau mấy mươi năm xa cách . Anh em SP găp nhau thật êm ái nhẹ nhàng “ Hai bên đường Bản đôn là những nương rẫy café xanh rì,tít tắp Thấp thoáng vài ba khu nhà sàn ẫn mình dưới những vạt cây…Bên đường ngơ ngẫn những đôi mắt cười của mấy cô sơn nữ (T235)
“Đứng trước một vạt rừng chiều tĩnh lặng hoang sơ,bỗng rộn ràng tiếng cười nói…
Có tiếng lá rơi xào xạc trên chiếc cầu treo bên suối…Có tiếng con chim rừng gọi nhau giữa đai ngàn…Có tiếng con voi già rít lên tha thiết như tiếng gọi bầy v. v.” (T 233)
Rồi những bài hát cộng đồng của Giáo sinh SP một thời để nhớ để thương
   * Qua sự diễn đạt của TC từ những lần họp mặt Đà lạt,Quảng ngãi Sài gòn v.v. Nơi nào ta cũng thấy một tình cảm êm đểm,chân thực  *Giờ đi xa thấy nhớ ( T239)

*[ Trong 13 khóa SP ,có lẽ K11 là thân thiện nhất Các bạn thường chia vui,xẽ ngọt Những lần hội ngộ các nơi Anh chị em K11 thường đông hơn .Vô tư tâm tình như lúc mới ngơ ngác vào đời  .Cho đến nay Những viên “ phấn trắng bạc màu” ấy luôn luôn là “Huynh đệ chi binh” Tôi rất cảm phục anh chị em K11 ]

    **  Tánh Thiên lương trong mỗi một con người ,nó thể hiện tùy vào tấm lòng nhân hậu Có khi nó bị phủ mờ bằng sự ích kỹ riêng tư .Đồng thời nó cũng dâng trào trong hành vi của  người thiện tâm .
*Và Thanh Cảm cũng thế. Nét thanh bai thường hằng thể hiện qua tình chân thật đồng cảm khi thấy em bé bán hủ tiếu gõ  giữa khuya trên phố thị ( T139)
*Hay nói về CLB nhân ái TP  (Cho hạt đời nhân ái sinh đôi)Hay các tổ chức từ thiện Niềm tin ánh sáng-CLDifferent Life –Unique Market v v  …
          * Một ông già mù với tiếng sáo thiên thai “Tiếng sáo du dương làm lòng người mềm lại giửa bon chen bộn bề…(T84) Dù trong đau khổ vẫn có nét duyên dáng yêu đòi  qua những ca khúc Thương quá VN hay Sài gòn đep lắm (Giá như có tui hôm đó,thì tui sẽ nhờ ông thổi bài “ Thúy đã đi rồi  !!!”Thúy đã đi rồi của YVân Elvis Phương hát )
           *Ngàn thu mây bay để Thanh Cảm gởi gió,  Gởi cả tấm lòng chia xẽ với cụ bà mòn mõi  gánh ve chai, còng lưng cỏng bốn mùa vấn vương nuôi con bị bịnh
           * Tuy nhiên  để “Cho yêu thương trọn vẹn” chúng ta cùng  san sẽ với những chị em của những  mãnh đời bất hạnh,Trong đó Thanh Cảm cũng có lời với đấng mày râu  :  “Hãy dành một lời chúc ngọt ngào nhất,và hãy làm một điều gì ý nghĩa nhất trong ngày 8/3 này dù nhỏ thôi… cho phụ nữ chúng tôi” Vâng đúng vậy! ,          Đến nay tôi vẫn còn gặp một số đàn ông không trân trọng một nữa của tâm hồn Họ còn quan niệm củ kỹ  “Phu xướng phụ tùy”   Và làm thơ tặng Vợ  :  Hôm nay mồng tám tháng ba
                                                         Tui giặt dùm bà chiếc áo của tui (Thật hết thuốc chữa)
  Vậy  Chúng ta hãy cùng Thanh Cảm lên án bọn “Mày râu nhẵn nhụi”  này nhé  
*Nói về Thầy cô giáo Thanh Cảm rất trân trọng  thầy Hiệu truỏng đáng kính của chúng ta.
 Thầy là đầu tàu đưa chúng ta đến sự vinh quang của  nghề nghiệp,lòng nhân ái và tính kiên cường trong cuộc sống  Nghe tin Thầy HT vẫn khỏe các anh chị thành đạt là chúng tôi mừng lắm Cô TÁivà P.Lan cũng thường thay Thầy liên hệ với chúng ta 
*Thầy Hoàng song Nhi với SPQN hành khúc là phương châm sống của chúng mình.   Bản nhạc Sáng rừng thầy dạy . Đến bây giờ vẫn còn vang vọng trong tôi
*Các Thầy cô giáo đều được Thanh Cảm nhắc lại trong HTG ( Nhưng không thấy nhắc cô Hưng ,một bông hoa duy nhất trong các GS trường
              5/- Tình “ Mình” :   Ta ngồi lại bên cầu ôn dĩ vãng
                                           Nghe giữa hồn cây cỏ mọc hoang vu  …(Hoài Khanh_)
Để ôn lại cuộc đời năm tháng đi qua của Thanh cảm
Tôi không chọn được một đại từ nào hay phù hợp,thôi đành tạm dùng Mìnhvậy 
Nói như nhà văn Nhã Ca  tác phẩm“Tôi nhìn tôi trên vách” có lẽ chuẩn xác hơn
* Thanh Cảm xuất thân  trường Nữ trung học Quy nhơn,trường thành từ trường Sư phạm
                                          

Thời thơ ấu “hương đồng cỏ nội”của làng quê mộc mạc Những cánh diều,và tiếng ù ơ của mẹ . Ngồi đếm từng hạt mưa ,Tết đến bập bùng với ngọn lửa của nồi bánh chưng,bánh tét ,hay “Nỗi buồn gác trọ” như ngóng chờ đang đâu đó, một hơi ấm cõi lòng .Tất cả những thi vị ngọt ngào ấy đã huân tập một tác giã ,một ngòi bút  thật để thương khi tả cảnh quê hương  
 *Ngày song thất : Mỗi người thường có một ngày kỹ niệm cuộc đời Hoặc một dấu ấn tâm hồn Vói Thanh Cảm đó là ngày 7 tháng7 Tôi tạm gọi Song Thất “Tháng 7,thời khắc giao thoa giữa cái nắng cuối hạ,cùng đón chào nàng thu nhẹ nhàng bước đến…”T145
-tháng7 tung tăng với những niềm vui  thời niên thiếu
-tháng 7 giã từ  (… Có kẽ theo chồng bỏ cuộc chơi HMT)
-tháng 7 giã từ nhũng tâm hồn thơ ngây ,để bước vào thế hệ : “Lão tùng đầu thượng lai’’’
-tháng 7 “Hội ngộ tri âm Sư phạm Quy nhơn- Một chút u buồn mây trôi bâng khuâng (HN)
“Đâu đó vài giọt nắng long lanh luyến lưu trên cây cỏ …Và …hình như có dáng ai nhẹ nhàng thấp thoáng.. Hay phải chăng dáng thu đang nhè nhẹ quay về…”(Trang149))
 * Tính Vô thường :  Hôm nay chúng ta  nhận ra lý lẽ của cuộc đời Không có gì tồn tại dài lâu  Như nhà triết học cổ đại Hecralite “Không ai tắm 2 lần trên một dòng sông” Đọc: Trong miên man ký ức của Thanh Cảm để cảm nhận điều ấy nhé “Thânnhư điện ảnh hửu hoàn vô Vạn mộc Xuân vinh,thu hựu phô..”(Th Sư VạnHạnh)
*Về bài giới thiệu của Việt Hà : Một nữ văn sĩ trẻ có bút pháp thanh tao,nhẹ nhàng ,lời trong sáng ,êm như nhung trên bầu trời xanh thẳm Chỉ vài trang sách Cô đã nhận định sâu sắc về Hương Thời Gian .Nhưng tôi cũng không tán thành với kết luận của Việt Hà “…Cuốn sách ấy là cuốn sách đầu tiên và duy nhất…” Không Thanh Cảm sẽ còn cho ta nhiều hương vị ngọt ngào hơn nữa .. .,như Hương xưa,Hương thu,Hương tình yêu vv và chúng tôi đang chờ đấy cô Việt Hà ạ !

IV -Kết luận    Bài viết cảm tưởng của tôi khi đọc HươngThời Gian dài lê thê, mà vẫn còn nhiều điều muốn nói Nhưng thôi đành tạm ngưng và Tôi có vài lời tặng Thanh Cảm gọi là : Làm duyên trong tình bạn đồng môn ( Viết nhân ngày SN Trang Diễn đàn SPQN tròn 4 tuổi)

                   Gặp nhau từ cõi Vô thường …
                   Văn đàn –Thi tuyển miên trường tặng nhau
                   Một đàn hạc trắng phau phau
                  Tung tăng bay lượn với Màu Thời Gian (Hạc ngàn)

                     Chúc Thanh Cảm Vui-Trẻ-Khỏe-Đẹp Và sẽ ấn hành nhiều tác phẩm mới nữa
                                                                                                 Biên Hòa tháng 8/ 2015                                                                                                                                      HẠC NGÀN