Phạm Lê Huy
Sáng ngày 29/7/2013 chúng tôi ghé thăm Tô Bá Tùng tại
shop bán áo quần khá bề thế và bề bộn của anh ấy trên đường Lê Lợi - Qui Nhơn.
Còn Nguyễn Thị Vân – bà xã Tùng – đã vô Sài Gòn mấy hôm trước để chăm sóc ái nữ
vừa hạ sanh cháu ngoại cho mình. Hôm nay có chúng tôi ở xa về đến thăm chơi nên
Tùng vui lắm. Bạn ấy vẫn nhanh nhẹn, hoạt bát, sôi nổi như xưa.
Các bạn tôi gặp nhau tay bắt mặt mừng, vui lắm, rộn
ràng lắm. Riêng tôi thì xoay mặt đi, giả làm khách mua hàng. Tôi hỏi Tùng :
- Ông chủ ơi ! Cái quần jean này đẹp lắm, tôi thích
lắm… Nhưng size 31 - 30 vừa tôi, có không ?
Có lẽ muốn dành trọn lúc này cho bạn bè nên Tùng trả
lời nhát gừng, tạm lơ là chuyện bán buôn với khách :
- Thưa không… Có chừng đó thôi !
Khi chợt nhận ra tôi thì Tùng reo lên : “Ủa… Ủa… !”, rồi
lao đến bắt tay tôi thật chặt, thật thân tình :
- Trời… Anh có khác đi chút ít, nhưng cái cười vẫn
vậy. Sao, khỏe không ?
- Cám ơn anh… Khỏe chớ… Khỏe mới… bò về đây được để
thăm bạn bè chớ !
Rồi chuyện hồi đi học chọc phá, chuyện ra đời ba chìm
bảy nổi của chúng tôi được dịp tuôn ra thật sôi nổi và hào hứng trong tiếng
cười giòn tan hồn nhiên như thuở nào.
Như thường “tâm sự” với các bạn trong nhóm, tôi nói
với Tùng là chuyến về thăm quê nhà lần này thế nào tôi cũng tìm cho được, nghe
cho được tiếng ve râm ran vào mùa hè này. Đó là mong ước của tôi mà từ rất lâu,
từ gần hai mươi năm nay tôi chẳng nghe được chút nào ở xứ người.
Tôi lại “dài dòng văn tự” : “Không như ve sầu ở quê
mình, ve sầu ở Mỹ thì cứ mười bảy năm mới sinh sôi nảy nở một lần. Vào tháng
Năm năm nay lại rơi đúng vào chu kỳ ấy, chúng tràn ngập các khu rừng ở Mỹ, nhất
là ở vài tiểu bang miền đông bắc nước này. Chu kỳ sống và sự xuất hiện của
chúng thật khác thường. Trong vòng mười sáu năm đầu đời, chúng sống dưới lòng
đất, lấy dinh dưỡng từ rễ cây và lột xác vài lần. Đến lần lột xác cuối cùng,
chúng sẽ ngoi lên mặt đất và bắt đầu tạo nên một “dàn đại hòa tấu” với thứ âm
thanh chói tai nhức óc và kéo dài mà chúng phát ra, mong tìm kiếm "bạn
tình" để giao phối. Và cũng đột ngột như khi đến, chúng sẽ biến mất
vào lòng đất để rồi mười bảy năm sau lại xuất hiện” – (Theo Google).
Chính loại ve sầu “mười bảy năm ẩn mình chờ… hát” này
đã làm cho nước Mỹ hầu như không có những Khúc Ca Mùa Hè hằng năm râm ran nhớ
đời như ở quê nhà của chúng ta.
Với tôi thì, những Khúc Ca Mùa Hè đó giờ đây chỉ là
những Tiếng Ve Ngày Cũ. Tiếng ve đó đã không ít lần tôi nghe văng vẳng đâu đây
vào những ngày hè cuối tuần dạo quanh xóm dưới hàng cây rợp bóng. Nhưng đó chỉ
là tiếng ve văng vẳng trong đầu mình thôi, chứ trên tàng cây kẽ lá đó có chú ve
nào đâu.
- Mấy ngày về đây, chú tâm lắm mà tôi cũng chẳng nghe
được tiếng ve râm ran thân thương ấy. Phải chăng cái môi trường “thành phố công
nghiệp” bây giờ đã xua đuổi các chú ve bé nhỏ - bạn lâu đời của tôi - ra khỏi
nơi này rồi.
Nghe tôi “tỉ tê tâm sự” vậy, Tùng chồm tới, giọng vồn
vã :
- Tiếng ve hả… Thiếu gì ! Anh cứ vô hướng Eo Nín Thở,
đến gần các khách sạn, nhất là ở khu trường Sư Phạm ngày xưa, tha hồ mà nghe !
- Vậy hả… Cám ơn anh !
Chuyện trò với nhau về chuyện cũ chuyện mới thấy cũng
khá đủ, chúng tôi chào chia tay và chúc sức khỏe Tùng.
Chương trình sắp tới của chúng tôi là vào Tuy Hòa, Nha
Trang… Trên đường đi chúng tôi rất háo hức muốn ghé thăm trường Sư Phạm Qui
Nhơn - trường cũ của các bạn và bà xã tôi mà tôi là chú rể.
Dừng trước cổng trường, chúng tôi ào xuống xe. Trước
mắt chúng tôi phượng ơi là phượng; phượng đỏ cả một góc trời, đỏ từ cổng vô
tuốt tới sân trường phía trong. Và, hình như chúng tôi bị… hoa mắt, chẳng biết
nắng chói nắng chang là gì, cứ giương máy hình lên say sưa bấm nháy liên hồi.
Chợt Diệu Phương reo lên :
- Tiếng ve kìa… Anh Huy !
Đến lúc này tôi mới nghe tiếng ve râm ran, râm ran
khắp nơi mà từ khi xuống xe vì mãi lo chụp hình nên tôi có nghe gì đâu. Ren lại
nói :
- Hồi nãy Ren có nhắc… Tiếng ve kìa, mà anh có nghe
đâu !
- Vậy hả… Cám ơn các bạn… Chắc tôi “say” phượng vỹ mất
rồi… !
Rồi tôi như lịm người đi trong tiếng ve râm ran giòn
giã, râm ran không dứt từ tàng phượng phủ mát cổng trường, từ tiếng ve như rủ
nhau gọi hè vang dậy khắp khu trường. Và, thật kỳ lạ tôi cảm thấy như mình cũng
râm ran theo tiếng ve thân thương mà tôi bị vắng chúng từ lâu, đến giờ mới được
nghe lại. Tôi vui lắm, sung sướng lắm và cảm thấy các bạn cũng cùng vui với
tôi.
Trong phút chốc những âm thanh râm ran mùa hè ấy đã
dắt tôi về miền thơ ấu của mình, nơi đó đến tuổi lên chín lên mười tôi mới biết
say sưa lắng nghe tiếng ve râm ran vang lên rộn rã từ những tàng me tây, những
tàng keo um tùm sum suê hoa trái khắp thị xã nhỏ bé của tôi.
Còn nhớ, những năm năm mươi / sáu mươi Qui Nhơn chưa
có nhiều hoa phượng. Sân trường Tiểu Học Nguyễn Huệ - nơi tôi theo học trong
những năm đầu đời - chỉ lưa thưa vài cây điệp và khuynh diệp nên tiếng ve không
“náo nhiệt” gì mấy. Phía sân sau của trường, bên kia con đường nhỏ là khoảng
sân khá rộng của trường Cường Để cũ với nhiều cây me tây cổ thụ phủ bóng mát
khắp sân, nơi đó mới thật sự có “dàn đại hòa tấu” thật giòn giã. Cũng tại nơi
này, cứ thứ bảy chủ nhật hằng tuần là các Ấu Đoàn, Thiếu Đoàn Hướng Đạo chúng
tôi lại họp bạn hoặc cắm trại, sinh hoạt vui tươi lành mạnh trong tiếng ve râm
ran gọi hè làm náo nức tuổi mới lớn của chúng tôi.
Còn nữa, cứ mỗi trưa trên đường từ trường về là chúng
tôi thường hay nấn ná trên khoảng đất rộng (bây giờ là Hội Trường Qui Nhơn) có
nhiều cây keo to để hái những trái keo chín hườm chia nhau ăn cho vui trong
tiếng ve râm ran thật thú vị.
Ở sân sau nhà tôi, sát với cửa sổ có vài cây keo với
những chùm trái chín hồng ngon mắt vào mùa hè, các chú ve con đã họp nhau tạo
nên một “dàn hòa tấu xóm nhỏ” nghe thật đã tai. Mỗi lần các chú ấy cất tiếng
gáy râm ran tôi lại đánh mandolin bài Hè Về của nhạc sĩ Hùng Lân, rung lên
những nốt nhạc réo rắc hòa theo
Trời hồng hồng sáng trong trong
ngàn phượng rung nắng ngoài song
Cành mềm mềm gió êm êm
lọc màu mây bích ngọc qua màu duyên
Đàn nhịp nhàng hát vang vang
nhạc hòa thơ đón hè sang !
Nhưng thật lạ, khi tiếng đờn tôi cất lên thì tiếng ve
lại im bặt, có lẽ chúng… chê tiếng đờn dở ẹc của tôi rồi.
Đôi lần tôi cố tình rình bắt một chú ve xem sao, nhưng
không tài nào bắt được trong khi tôi là một tay bắt dế đá chơi cũng “có hạng”
lắm.
Tiếng ve vẫn tiếp tục theo tôi và bạn bè tôi qua những
năm trung học thật trẻ trung, hồn nhiên và cũng có khi xao xuyến theo “nỗi niềm
riêng” của mình. Những cánh phượng vỹ và tiếng ve râm ran đến với từng gốc cây
ghế đá trong sân trường, nơi công viên là hai tín hiệu báo cho mọi người biết
là hè đang về đây; đó cũng là “nhân chứng” cho những mối tình học trò ngây thơ
hợp tan, tan hợp; là “nhân chứng” cho những cuộc chia tay của bạn bè thời chinh
chiến mà nhạc sĩ Song Ngọc đã nói giùm chúng ta qua ca khúc Mùa Hoa Tạm Biệt
Anh hỡi anh ơi mùa phượng đến rồi
Dù rằng không nói mà tôi biết chia phôi
Anh lên đường xa xôi dốc núi chân trời
Xa cách đây rồi… còn thương còn nhớ
Đó là khi một số không ít bạn bè trong lứa tuổi chúng
tôi dấn thân vào binh lửa và quên dần tiếng ve thời học trò ấy. Nhưng có lần
thật là quí báu khi chúng tôi dừng quân ở Kontum năm 1971, ghé vào quán Cà Phê
Phượng bên dòng Dakbla; quán được cất trên khoảng nhà sàn nhoi ra dòng suối
chảy ngược với tàng phượng vỹ phủ kín mái quán thật thơ mộng. Chúng tôi gõ nhịp
lanh canh trên tách cà phê thơm lừng theo tiếng nhạc trong tiếng ve râm ran
giòn giã mà bất chợt chúng tôi được thưởng thức lại sau một thời gian dài quên
bẵng chúng đi.
… … …
“Có phải là quá lời lắm không khi nói rằng, chuyến về
thăm quê lần này tôi thật sự hạnh phúc vì đã được lịm người ngây ngất trong
tiếng ve thân thương. Và, tôi biết rằng Tiếng Ve Ngày Cũ vẫn còn râm ran gọi hè
như thuở nào trên quê tôi”.
Phạm Lê Huy
(Los Angeles, Sept. 1 – 2013)
