-->
Irene.
Tháng chín không chỉ là nắng nhạt, lá ngả sang màu, bầu
trời xanh lơ với những đám mây... mà còn làm cho tâm hồn tôi bồi hồi và rồi lại
nhớ đến Thanh Tịnh:
Hàng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng
nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ
niệm mơn man của buổi tựu trường…
Tháng chín gợi nhớ những ngày đầu tiên đi học. Tôi
quên sao được, Qui Nhơn vào cuối thu năm 1960, ba tôi đèo tôi trên chiếc xe đạp
chở tôi đến trường. Ngôi trường Nữ Tiểu Học Ấu Triệu tôi đã có một vài lần đến
vì các chị tôi cũng học ở đây nhưng sao hôm nay tôi bỗng dưng thấy nó to lớn lạ
thường.
Cô giáo vui vẻ
xoa đầu và đưa tôi vào lớp. Cô giáo ấy chính là cô Sự Hiệu Trưởng cũng là cô
giáo dạy tôi đầu tiên ở bậc Tiểu Học, lớp năm (bây giờ là lớp Một). Cô Sự trong
mắt tôi lúc bấy giờ là một cô giáo đẹp và sang trọng vô cùng.
Lên lớp tư (lớp hai) nửa năm đầu tôi học với cô Tư
người Bắc. Cô rất dịu dàng, giọng nói của cô rất êm ái. Rồi cô về hưu và tôi
học với cô Hồng (người Huế). Cô Hồng nhẹ nhàng và rất yêu thương tôi.
Lớp ba, cô Ngọc
Lan (con gái của ông Bửu Giá) dạy tôi và cũng trong năm này cô Lan lên làm Hiệu
Trưởng thay cô Sự ( cô Sự lên làm Thanh Tra).
Lớp nhì tôi học
cô Hồng (người Bắc), cô hơi mập, cô rèn chữ cho chúng tôi rất kỹ và dạy thêu
thùa, may vá.
Sang đến lớp
nhất, tôi được học với cô Bích (người Bắc chồng của cô là Nha sĩ Đào). Trong
năm học này mỗi lần giờ Tập vẽ cô Bích giới thiệu một thầy giáo dạy sau này tôi
mới biết đó là thầy Bùi Thường. Cả lớp chúng tôi ngưỡng mộ về những bài vẽ về
hoa lá, phong cảnh, tĩnh vật, chân dung… của thầy và ấn tượng đó khắc sâu trong
tôi cho đến bây giờ.
Lúc còn bé trong mắt tôi cô giáo dạy tôi là đẹp nhất.
Cho dù cô có ốm, mập, cao, thấp, già hay trẻ … cô vẫn là tuyệt vời!
Ngôi trường Ấu Triệu nằm ở một góc đường Tăng Bạt
Hổ-Trần Bình Trọng. Khi xưa, trường trồng rất nhiều dừa và những cây bông giấy
đủ màu: hồng, cam, vàng, tím…trong sân còn có trồng một vài cây phượng. Ngôi
trường rất yên tĩnh vì chung quanh trường là các công sở. Trường lại cách xa
nhà dân. Trường có ba dãy gộp thành hình chữ U. Vì là trường con gái nên học
sinh rất hiền lành. Những buổi học êm ả. Tuổi thơ tôi cũng phẳng lặng theo cây
cảnh của mỗi mùa. Những ngày nắng ráo, giờ chơi nào tôi cũng thơ thẩn ra phía
sau trường hái những cành hoa ti gôn màu hồng tươi tắn leo bên bờ rào tràn ra
cả mặt đất, những bông hoa ngũ sắc, những hoa dại tim tím, vàng vàng… hay theo
các bạn bắt bướm, chuồn chuồn… Chơi các trò chơi con gái như nhảy dây, ô làng,
chuyền thẻ, u mọi, nhảy chuông… Những ngày mưa, che dù, đội mũ lội nước đi ra
phía sau nhà ông cai mua một miếng khoai lang chiên nóng hổi hay một vài trái
ổi sẻ chua chua giòn giòn hoặc một chùm me chín... Những món ăn của tuổi học
trò thật là hấp dẫn và thú vị!
Mùa hè đến! Khi những chùm hoa phượng nở và
những chú ve
kêu râm ran là lúc chúng tôi tạm biệt mái
trường được nghỉ hè ba tháng…
Từ ngôi trường Tiểu học này các cô giáo đã xây dựng
cho tôi cái nền tảng vững chắc ban đầu. Dạy cho tôi nhiều kiến thức về việc học
chữ nghĩa cho đến lịch sử, địa lý, quan sát… Các cô giáo đã dạy cho tôi cách đi
đứng, ăn nói cho đến thêu thùa may vá… hình thành trong tôi tình yêu với gia
đình, thầy cô, bạn bè trường lớp cho đến tình yêu đồng bào, đất nước… Cứ hàng
năm, hàng năm tiếng trống trường vang lên rộn rã và ngày qua ngày tiếng trống
lại êm đềm cứ thế, kéo dài suốt thời thơ ấu của tôi. Năm học 1964-1965, tôi tạm
biệt mái trường bước lên bậc trung học…
Năm 1974, tôi học năm thứ hai trường Sư Phạm Qui Nhơn.
Lần này tôi có dịp quay trở lại ngôi trường Ấu Triệu là giáo sinh thực tập. Tuy
vậy nhưng tôi vẫn mang trong lòng cái cảm xúc của một người học trò cũ về thăm
lại trường xưa. Tôi bồi hồi nhìn từng lớp học, bảng đen, bàn ghế gỗ…. Nhớ từng
chỗ ngồi, từng bậc thềm, ghế đá, khoảng sân chơi hay dưới những gốc cây quen
thuộc ...
Rồi tôi tốt nghiệp ra trường lên đường đi dạy.
Sau 75 tôi tiếp tục đi dạy lại và điều bất ngờ là tôi
có quyết định về trường Ấu Triệu.
Đợt đầu tiên về trường khoảng mười giáo viên nữ và một
chị phụ trách trưởng. Tôi được giao chủ nhiệm lớp năm.
Dạo đó, lớp năm tôi chủ nhiệm, học sinh của tôi có một
số là người Hoa ở phố Gia Long hay Bạch Đằng, một số em khác có cha đang đi học
tập cải tạo, một số khác con dân chung quanh địa bàn khu vực Nhà Thờ Lớn hay
xóm Nhà Đèn… Các em rất ngoan và chăm chỉ học hành. Tôi chỉ giảng dạy các em
trong một khoảng thời gian ngắn là ba tháng (từ cuối tháng tư đến cuối tháng
sáu) phải hoàn tất xong chương trình của bậc Tiểu Học. Cho nên cô trò ra ra sức
dạy và học. Dù bận rộn nhưng cô trò quyến luyến và thương mến nhau vô cùng.
Tôi gắn bó với ngôi trường cũng như yêu thương học
sinh của mình. Tôi biết rằng tôi chỉ có một hoài bão, một niềm đam mê duy nhất
đó là con đường giảng dạy. Tuy rằng những ngày đầu tiên đó, tôi rất bỡ ngỡ với
các phương pháp giảng dạy với công việc chủ nhiệm lớp và những kinh nghiệm của
người thầy thì còn rất nhiều non nớt… nhưng với tâm huyết và lòng nhiệt tình
tôi đã khắc phục từ từ những yếu kém.
Thú thật những ngày ấy nhà trường giao tôi việc gì tôi
cũng nhận và cố gắng làm vì niềm vui sướng tột cùng là mình được dạy học sinh
ngay chính ngôi trường mà mình yêu mến.
Thế nhưng trong bao nhiêu năm tháng trôi qua tôi cứ
ngỡ rằng tên trường Ấu Triệu là tên của bà Triệu Thị Trinh cho đến một hôm nhà
trường bảo bác bảo vệ khiêng ra một tấm bảng để tôi dán danh sách học sinh các
lớp chuẩn bị năm học mới. Thì ra đó là bảng Tiểu sử bà Ấu Triệu. Bà không phải
là Bà Triệu cỡi voi phất cờ khởi nghĩa trên núi Nưa ở Thanh Hóa như tôi nghĩ mà
là một nhà yêu nước, một phụ nữ tên thật là Lê Thị Đàn hy sinh vì nước trong
phong trào Đông Du do cụ Phan Bội Châu đề xướng ở giai đoạn lịch sử đầu thế kỷ
20. Bây giờ tình cờ tôi đọc cuốn Nội San Hội Ngộ 50 năm Sư Phạm Quy nhơn
(1962-2012) của Huế phát hành ngày 12/08/1012 có bài Câu Chuyện Về Cái Tên
Trường Ấu Triệu của Hà Thanh Huyền (Hà Văn Thành), tôi càng hiểu rõ hơn về tiểu
sử bà Ấu Triệu. Tôi xin cám ơn tác giả đã cho biết đầy đủ về người mang tên
ngôi trường mà tôi yêu mến.
Năm 1976 trường đổi tên là trường PTCS cấp 1 Lê Lợi. Trường
không còn là trường Nữ mà có cả Giáo viên và học sinh Nam . Tôi nhớ có nhiều
lần cô Lê Thị Thuận Hiệu trưởng xin các cấp khôi phục lại tên cũ là Ấu Triệu
nhưng không được vì tên trường phải gắn liền với tên của phường là Lê Lợi và
bây giờ tên trường là Tiểu Học Lê Lợi Qui Nhơn.
Tuy tên trường đã thay đổi, dù hiện trạng cũ của ngôi
trường không còn, cho dù trường đã xây
dựng lên những dãy lầu mới và cho đến bây giờ dù trường khang trang, to lớn đồ
sộ hơn nhưng người dân ở dây vẫn quen gọi tên là Trường Ấu Triệu. Riêng tôi vẫn
giữ mãi ký ức của ngôi trường mến yêu.
Suốt một thời gian dài giảng dạy dưới mái trường Ấu
Triệu có rất nhiều chuyện vui buồn. Những buổi sáng đến trường sớm! Một mình
tôi thơ thẩn dạo quanh sân. Ngắm những cây lá còn đọng những hạt sương đêm hay đang
từ từ òa vỡ trong nắng sớm! Hay lắng nghe tiếng hót ríu rít của những chú chim
trên cành cao. Những buổi học hăng say với bài giảng hay ngắm nhìn những khuôn
mặt ngây thơ của học sinh khi chúng làm bài. Những buổi trưa yên ắng, một mình
trong lớp học để dõi theo từng dòng chữ để chấm bài cho học sinh. Những buổi
chiều, tan trường! Học sinh đã về hết, tôi cũng ngồi nán lại để hòa vào cái êm
êm khi chiều xuống . Có lúc lại cùng cô bạn ngồi trên chiếc ghế đá tâm sự cho
đến khi màn đêm buông phủ mới lên xe trở về nhà. Những đêm trăng, tan cuộc họp,
chúng tôi vẫn còn nấn ná giữa sân trường. Dưới ánh trăng soi rọi qua những cành
cây kẽ lá. Ban đêm, ngôi trường yên tĩnh quá! Dường như tôi nghe được tiếng đất
trở mình và cả tiếng côn trùng rên rĩ.
Tôi đã gần gũi
với ngôi trường qua bao mùa mưa, nắng, gió, bão…qua bao sự đổi thay của cả cảnh
và người. Buồn vui với sự ra đi hay đến của những đồng nghiệp. Vui buồn với lớp
lớp học sinh vào trường hay ra trường…
…Và nay người chèo đò phải chống sào ngơi nghỉ vì sức
tàn cạn kiệt… và trong những tháng ngày còn lại này, một sớm mai hay buổi chiều
tà, trưa êm ả hay đêm tĩnh mịch dấy lên nỗi nhớ! Lòng tôi chợt ấm áp khi nghĩ
về mái trường xưa. Cái nôi đã ru tôi suốt thời thơ ấu. Thôi, thì một lần này
cho tôi xin được tri ân mái trường mà suốt cuộc đời này tôi yêu mến! Tôi xin
cám ơn tất cả những cô giáo, những bạn bè, những đồng nghiệp và những học trò
của tôi!
Hình ảnh về ngôi trường Ấu Triệu Qui Nhơn luôn sống
mãi trong ký ức của tôi!
Sài Gòn, tháng
9/2012.
Irene.
Hình
1: Lúc Ren còn là học trò. R..đứng bên cạnh cô giáo, Thanh Bình mặc áo
đầm cách R..một bạn, Hoài Thanh (học lớp 6/k11spqn) đứng hàng thứ hai sau
Ren và Bình, sau lưng bạn mặc bộ quần áo sọc ngang.
Hình 2: Lúc này trường đổi tên là PTCSC1Lê Lợi- Ren mới đổi về trường giảng dạy năm 1975-1976.
Hình 3: Cô giáo và học sinh - Tên trường bây giờ là trường Tiểu Học Lê Lợi Qui Nhơn
